Χάλκινο μετάλλιο στις δαπάνες ή χρυσό στα ψέματα και στις αυταπάτες;

Το ελληνικό δημόσιο έλαβε το 2015 το χάλκινο… "μετάλλιο" αναφορικά με το ύψος των ετήσιων δαπανών του σύμφωνα με έκθεση που παρουσιάστηκε στο Eurogroup της 9ης Σεπτεμβρίου. Η έκθεση, που παρουσιάστηκε στην υπουργική σύνοδο αμέσως μετά το θέμα "Ελλάδα", κάνει λόγο για δαπάνες στο 55% του ΑΕΠ περίπου, δαπάνες που είναι χαμηλότερες μόνο από της Γαλλίας και της Φινλανδίας. 

Τι κάνει συνήθως ο πνιγμένος για να σωθεί από τον πνιγμό; Μα ως γνωστόν πιάνεται από τα μαλλιά του.

Τι κάνουν οι ελληνικές κυβερνήσεις στην εποχή των ευρω-μνημονίων (της καπιταλιστικής κρίσης); Φτιάχνουν “ζάππεια” και “προγράμματα της Θεσσαλονίκης” μέχρι να πάρουν την ψήφο του πόπολου για να ομολογήσουν μετά πως «ουδείς αναμάρτητος» και πως όταν υπόσχονταν σκίσιμο μνημονίων «είχαν αυταπάτες».

Τι κάνει το πόπολο για να βρει λύση εντός του “ευρωπαϊκού κεκτημένου”; Αποδέχεται ότι του τάξουν και καταπίνει ότι πρόχειρο το ταΐσουν.

Διάβαζα τις προάλλες στο fb ένα μήνυμα -με πολλά likes μάλιστα- που έβρισκε μια “λύση” στο δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας: δεν χρειάζεται να αυξηθούν οι φόροι, δεν χρειάζεται να μειωθούν οι δαπάνες («και η πίτα ολόκληρη και ο σκύλος χορτάτος» δηλαδή), αρκεί να περικοπούν οι δαπάνες για αποζημιώσεις και συντάξεις πολιτικών, δημοτικών αρχόντων, παρατρεχάμενων και διοικητών. Δυόμιση δισ. μηνιαίως κοστολογούσε αυτά τα έξοδα ο συντάκτης του μηνύματος. Ή ΤΡΙΑΝΤΑ δισ. ετησίως!

Και ο “πνιγμένος” πίστευε πώς «να, υπάρχει διέξοδος αλλά αυτοί οι 300 κοιτούν τα προνόμια τους και δεν βγάζουν τη χώρα από την κρίση». Όπως πίστευαν πολλοί αγανακτισμένοι -και πιστεύουν ακόμη- ότι τα 320 δισ. του χρέους –ή έστω το μεγαλύτερο μέρος από αυτά- τα έφαγαν οι πολιτικοί σε μίζες.

Η αντιπολίτευση, αυτή που ψήφισε το καλοκαίρι του 2015 το τρίτο μνημόνιο –το… αριστερό-, διατείνεται πως το πρόβλημα θα είχε λυθεί αν είχαμε κάνει μεταρρυθμίσεις και αν αντί για αυξήσεις σε φόρους κάναμε μείωση δαπανών. Όχι, αυτοί δεν μιλούν για περικοπές σε βουλευτικές αποζημιώσεις –πως θα ήταν δυνατόν άλλωστε- αλλά σε μείωση της “σπατάλης”. Το λέει ο Μητσοτάκης, το αναμασούν στα κανάλια τα στελέχη της ΝΔ, όπως, για παράδειγμα, ο Καράογλου:

«“Θωρούμε ότι το κράτος παραμένει σπάταλο και ότι υπάρχουν περιθώρια να γίνει εξοικονόμηση πόρων σε διάφορους κωδικούς”, είπε ο κ. Καράογλου ενώ χαρακτήρισε “προκλητική” την αύξηση στις αμοιβές των συνεργατών υπουργών. “Φέτος ο προϋπολογισμός του 2016 προβλέπει αύξηση κατά 156 εκ. ευρώ στους μισθούς και στις αμοιβές των συνεργατών των υπουργών. Θεωρούμε ότι αυτό είναι μια περιττή, μια προκλητική δαπάνη ειδικά σε μια περίοδο κρίσης”, είπε και επισήμανε ότι υπάρχει και μια σειρά άλλων τέτοιων κωδικών που αν “ξεψαχνιζόταν ένας προς έναν θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν χρήματα”».

Το λέει ο επικεφαλής του Ποταμιού Σταύρος Θεοδωράκης:

«Η υπερφορολόγηση καταστρέφει την Ελλάδα και δεν υπάρχει άλλος δρόμος από το να κόψουμε τις σπατάλες […]

Η κυβέρνηση προσπαθεί να μας πείσει ότι δεν υπάρχει άλλη λύση από το φόρους, φόρους, φόρους. Η λύση όμως υπάρχει. Και εμείς το φωνάζουμε εδώ και αρκετούς μήνες: Η λύση είναι μία, να κόψουμε τις σπατάλες του κράτους».

Το λένε και όσοι προσπαθούν να δώσουν ελπίδα πως υπάρχει ζωή μέσα στα μνημόνια, πως δεν είναι το σύστημα λάθος αλλά πως εμείς δεν πίνουμε όλη τη δόση του φαρμάκου (κι ας αναγορεύει ο ΟΟΣΑ την Ελλάδα ως πρωτοπόρο στις “μεταρρυθμίσεις”).

---

1. ΛΙΓΗ ΘΕΩΡΙΑ

Τι είναι όμως αυτές οι “δημόσιες δαπάνες”; Πόσο έχουν περικοπεί και ποιες έχουν περικοπεί από τα μνημόνια;

Ας δούμε την απάντηση στο πρώτο ερώτημα όπως την “ψάρεψα” στο διαδίκτυο:

Δημόσιες δαπάνες (Government purchase) είναι οι δαπάνες για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών τις οποίες πραγματοποιούν η τοπική αυτοδιοίκηση και η κεντρική κυβέρνηση.

Οι δημόσιες δαπάνες  διακρίνονται σε δαπάνες για:

•    αγαθά και υπηρεσίες, όπου περιλαμβάνουν τη δημόσια κατανάλωση και τις δημόσιες επενδύσεις.

•    μεταβιβαστικές πληρωμές, όπου αποτελούνται από μεταβιβάσεις εισοδήματος (συντάξεις, κοινωνικές παροχές) και κεφαλαίου (π.χ. δάνεια για απόκτηση πρώτης κατοικίας και επιχειρηματικού παγίου κεφαλαίου).

Οι μεταβιβαστικές πληρωμές για συντάξεις δεν αποτελούν ευέλικτο μέσο δημοσιονομικής πολιτικής, ενώ τα επιδόματα ανεργίας αυξομειώνονται σύμφωνα με τον κύκλο ύφεση / ανάκαμψη της οικονομίας.

Αντίθετα, η χορήγηση δανείων για κατοικίες ενισχύει την οικονομική δραστηριότητα, όπως επίσης και οι εισοδηματικές μεταβιβάσεις προς τις ιδιωτικές επιχειρήσεις (κίνητρα χρηματοοικονομικά και φορολογικά) ενισχύουν σε περιόδους ύφεσης την επενδυτική δραστηριότητα και την απασχόληση.

Οι δημόσιες δαπάνες εμφανίζονται στον προϋπολογισμό κατά υπουργείο, αλλά συνολικά διακρίνονται σε δαπάνες:

•    προσωπικού

•    λειτουργικές

•    αποδιδόμενες

•    τόκων

•    χρεολυσίων

•    επενδύσεων

Καλή βέβαια η απάντηση αλλά μάλλον ανεπαρκής για την απάντηση στο δεύτερο ερώτημα. Θα προσπαθήσω μια λιγότερο επιστημονική παρέμβαση ξεκινώντας όμως από τα Δημόσια Έσοδα.  

Το κράτος (η κυβέρνηση) έχει έσοδα κυρίως από φόρους και δευτερευόντως έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις και κέρδη από τις Δημόσιες Επιχειρήσεις αλλά και έκτακτα έσοδα όπως επιστροφές κερδών από την ΕΚΤ, έσοδα από δημοπράτηση συχνοτήτων, εισροές από την ΕΕ και άλλα έσοδα μικρότερης σημασίας (ας τον ονομάσουμε Τομέα Εσόδων I).

Μια δεύτερη πηγή εσόδων είναι τα πάσης φύσεως έσοδα (κυρίως ασφαλιστικές εισφορές) των ασφαλιστικών Ταμείων (γενικότερα των ΟΚΑ) -Τομέας Εσόδων II.

Μια τρίτη πηγή εσόδων είναι τα έσοδα από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) -Τομέας Εσόδων IΙI.

 

Ας πάμε τώρα στις Δημόσιες Δαπάνες αντικρύζοντάς τις με τους Τομείς Εσόδων.

Από τα Έσοδα του Τομέα I η κυβέρνηση πρέπει να πληρώσει:

α) τους μισθούς/συντάξεις και τα λειτουργικά έξοδα της ίδιας και των Υπουργείων –Τομέας Δαπανών Ια

β) τους μισθούς/συντάξεις και τα λειτουργικά έξοδα του “βαθέος κράτους” (δλδ υπουργεία Άμυνας, Προστασίας του Πολίτη και Δικαιοσύνης) –Τομέας Δαπανών Ιβ

γ) τους μισθούς/συντάξεις και τα λειτουργικά έξοδα των ΟΤΑ –Τομέας Δαπανών Ιγ

δ) τους μισθούς/συντάξεις και τα λειτουργικά έξοδα της Δημόσιας Υγείας και Δημόσιας Παιδείας –Τομέας Δαπανών Ιδ (βάζω χωριστά αυτές τις δαπάνες διότι θα μπορούσαν κάλλιστα να μην παρέχονται από το κράτος)

ε) τις επιχορηγήσεις σε διάφορες Επιχειρήσεις (Δημόσιες αλλά και Ιδιωτικές) ώστε να κάνουν “κοινωνική πολιτική” και τις καταπτώσεις εγγυήσεων του Δημοσίου –Τομέας Δαπανών Ιε

στ) τους τόκους των δανείων –Τομέας Δαπανών Ιστ

Η δεύτερη κατηγορία δαπανών είναι οι συντάξεις, τα προνοιακά επιδόματα και οι πληρωμές που πρέπει να κάνουν οι ΟΚΑ για την υγειονομική περίθαλψη των ασφαλισμένων τους –Τομέας Δαπανών ΙΙ.

Εκείνο που πρέπει εδώ να σημειώσουμε είναι πως επειδή τα έσοδα των ΟΚΑ δεν αρκούν να καλύψουν τις δαπάνες τους, ένα μέρος του Τομέα Εσόδων Ι πρέπει να καλύψει και τα ελλείμματα των ΟΚΑ –Τομέας δαπανών Ιε.  

Η τρίτη κατηγορία δαπανών είναι οι δαπάνες του ΠΔΕ –Τομέας Δαπανών ΙΙΙ

Σχηματικά, Δημόσια Έσοδα και Δημόσιες Δαπάνες:

2. ΕΙΝΑΙ ΥΨΗΛΑ ΤΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΣΟΔΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ;

Όπως είχαμε δείξει σε προηγούμενο άρθρο η Ελλάδα ήταν –προ κρίσης- από τις ευρωπαϊκές χώρες με τα χαμηλότερα φορολογικά έσοδα. Μετά την εφαρμογή των μνημονίων και μέχρι το 2013, παρά την αύξηση των φορολογικών συντελεστών, η Ελλάδα βρισκόταν ακόμη κάτω από τον ευρωπαϊκό μ.ο. τόσο ως προς τα φορολογικά όσο και ως προς τα συνολικά Δημόσια έσοδα(!!). Το 2013 βρέθηκε στην 17η θέση σε σύνολο 30 χωρών στα συνολικά Δημόσια Έσοδα %ΑΕΠ (ο Πίνακας από EUROSTAT, Taxation Trends in the European Union, 2015 edition –EL: Ελλάδα, EU: ΕΕ).

Σήμερα τα δημόσια έσοδα έχουν ανέλθει πλέον στον ευρωπαϊκό μ.ο. (με μεγάλο κόστος όμως για τα μεσαία και υψηλά εισδήματα και όσους δεν μπορούν να παραοικονομήσουν).

3. ΟΙ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΜΝΗΜΟΝΙΩΝ

3α Που πηγαίνουν οι φόροι; (στοιχεία EUROSTAT 2014)

Εξετάζοντας απομονωμένα τα φορολογικά έσοδα από το σύνολο των εσόδων και βλέποντας τις Δαπάνες του Τομέα Ι που πληρώνονται από τους φόρους διαπιστώνουμε τέσσερα πράγματα:

α) Από το 2009 μέχρι το 2014 τα φορολογικά έσοδα μειώθηκαν κατά 7% (με μείωση του ΑΕΠ κατά 25%).

β) Στο ίδιο διάστημα οι μισθοί και οι συντάξεις των ΔΥ μειώθηκαν κατά 27%. Στην πραγματικότητα, οι μειώσεις είναι ακόμη μεγαλύτερες διότι τα ποσά που αναγράφονται στον προϋπολογισμό είναι τα μικτά. Όμως από το 2009 μέχρι το 2014 οι κρατήσεις (φόροι και ασφ/κές εισφορές) έχουν αυξηθεί από το 21% στο 30% επί των (μικτών) ποσών που φαίνονται στον προϋπολογισμό. Επιπλέον, στις μεσαίες και υψηλές συντάξεις έχουν επιβληθεί “μνημονιακές” κρατήσεις οι οποίες ξεπερνούν το 20% (βλ. παρακάτω Πίνακα “κρυφών” κρατήσεων επί των συντάξεων). Συνολικά οι “καθαροί” μισθοί και οι συντάξεις ΔΥ έχουν μειωθεί περισσότερο από 35%.

Από το 2014 και μέχρι σήμερα οι μικτοί μισθοί των πολιτικών ΔΥ ανέρχονται στα ~8,5 δισ. ή μετά από φόρους (άμεσους και έμμεσους) και ασφ/κές κρατήσεις, οι “καθαροί” μισθοί ανέρχονται το πολύ στα 4,5 δισ.^[1] Από αυτά τα 4,5 δισ. το μεγαλύτερο κομμάτι κατευθύνεται στους μισθούς των τομέων Παιδείας και Υγείας.

γ) Οι λειτουργικές δαπάνες του κράτους (από γραφική ύλη μέχρι τα… χημικά που ρίχνουν τα ΜΑΤ στους διαδηλωτές) από το 2009 μέχρι το 2014 είχαν μειωθεί κατά 46%.

δ) Οι μόνες δαπάνες που μέχρι το 2014 είχαν μειωθεί λιγότερο από το ποσοστό της ύφεσης ήταν οι ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ στα ασφ/κά Ταμεία του ΙΤ (Τομέας Δαπανών Ιε). Είναι εντυπωσιακό αλλά συμβαίνει πραγματικά: αφού τα έσοδα των ΟΚΑ δεν επαρκούν, το 35% των φόρων πήγαινε για να συμπληρώσει τις συντάξεις, τα προνοιακά επιδόματα (ανεργίας, πετρελαίου θέρμανσης, ΕΚΑΣ κλπ) και την υγειονομική περίθαλψη των άνεργων, των άεργων, των χαμηλοσυνταξιούχων, των χαμηλόμισθων (και των φοροφυγάδων) του ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ Τομέα –δλδ υπέρ αυτών που κατά τεκμήριο συνεισφέρουν τα λιγότερα στον κρατικό κορβανά.

3β. Δεν έχουν μειωθεί οι Δημόσιες δαπάνες;

Ερχόμαστε τώρα στο σύνολο των Δημοσίων Δαπανών (Τομείς Δαπανών Ι+ΙΙ+ΙΙΙ). Θα καταφύγω σε δυο αποσπάσματα άρθρων που αντικρούουν με συγκεκριμένους αριθμούς των πυρήνα του “επιχειρήματος” που προσπαθεί να αιτιολογήσει την αιτία των μνημονιακών αποτυχιών στη μη μείωση δαπανών.

1. «Έχει αποκτήσει σημαντικά ερείσματα η επιχειρηματολογία “περικοπή κρατικών δαπανών έναντι νέας φορολόγησης” που διατυπώνουν αρκετοί –επισήμως και το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης- με αφορμή το μείγμα του πακέτου των 5,4 δισ. που συμφώνησε η κυβέρνηση με τους θεσμούς εν όψει της αξιολόγησης. […] Ας ρίξουμε μια ματιά στους αριθμούς:

Με βάση τα στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, το 2015 το σύνολο των πρωτογενών κρατικών δαπανών ανήλθε στα 70,8 δισ., […]

Το σύνολο των κρατικών δαπανών το 2009 –το τελευταίο έτος πριν από το πρώτο μνημόνιο και μεσούσης της παγκόσμιας κρίσης- ανήλθε στα 113 δισ.

Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι η δαπάνη για το κράτος μειώθηκε σε έξι χρόνια κατά περίπου 42 δισ., ποσό που κατά το μεγαλύτερο μέρος του αφορά τις φαραωνικές μειώσεις μισθών και συντάξεων».  

Σεραφείμ Κοτρώτσος, “Το σπάταλο κράτος. Και μετά;” Εφημερίδα Επένδυση 29/4/2016

 

2. «Η δημόσια δαπάνη για επενδύσεις [ΠΔΕ] περιορίστηκε στο ήμισυ, κατά 7 δισ. ευρώ, αφήνοντας "μετέωρα" ή χρονοκαθυστερώντας πολλά αμιγώς εθνικά έργα.

[…]

Η δημοσιονομική προσαρμογή βασίζεται στην τελική καταναλωτική δαπάνη του ∆ημοσίου, που μειώθηκε κατά 15,3 δισ. ευρώ. Όσο για τα τσουνάμι φόρων, δεν απέδωσαν, αφού η κρίση μείωσε έσοδα, κερδοφορία, εισοδήματα και δυνατότητα πληρωμής των υποχρεώσεων: τα έσοδα γενικής κυβέρνησης αναμένονται και το 2016 μειωμένα σε 77 δισ. ευρώ, έναντι 93,1 δισ. ευρώ προ κρίσης (απώλεια 16,1 δισ. ευρώ). Μεγάλο μέρος της μείωσης προέρχεται από τα έσοδα άμεσης φορολογίας: υπολογίζονται το 2016 σε 15,1 δισ. ευρώ, από 19,6 δισ. ευρώ προ κρίσης, δηλαδή μειωμένα κατά 4,5 δισ. ευρώ. Αλλά και τα έσοδα των φορέων κοινωνικής ασφάλισης υπολογίζονται το 2016 σε 19,2 δισ. ευρώ, έναντι 26 δισ. ευρώ προ κρίσης (κατά 6,8 δισ. ευρώ λιγότερα)».

3γ. Μήπως όμως οι Δημόσιες δαπάνες, παρά την μείωσή τους εξακολουθούν να είναι υψηλές;

Ερχόμαστε τώρα σε ένα τελευταίο ενδεχόμενο: μπορεί οι Δημόσιες δαπάνες να μειώθηκαν από το 2009 αλλά μήπως είναι υψηλές για ευρωπαϊκή χώρα; Προτιμώ να απαντήσω με βάση τα στοιχεία της EUROSTAT για τις Δημόσιες δαπάνες του 2014 αλλά ανά κατηγορία.^[2] Για να δούμε που έχουμε υψηλές (πάνω από τον ευρωπαϊκό μ.ο.) και που έχουμε χαμηλές (κάτω από τον ευρωπαϊκό μ.ο.) δαπάνες.

Τα συμπεράσματα βγαίνουν πολύ εύκολα:

Όπως και στην προ κρίσης περίοδο (βλέπε εδώ), η χρεοκοπημένη Ελλάδα

- παραμένει πρωταθλήτρια στις δαπάνες “βαθέος κράτους” (Defence, Public order and safety, στήλες 2+3) και τόκων (στήλη 1α)!

- έχει δαπάνες για Παιδεία+Υγεία+Διοίκηση+ΠΔΕ πολύ κάτω από τον ευρωπαϊκό μ.ο. (στήλη 1-1α+4)

- έχει κοινωνικές δαπάνες στον ευρωπαϊκό μ.ο. (social protection, στήλη 5)

4. ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ

Όπως είδαμε, οι κοινωνικές δαπάνες (συντάξεις+πρόνοια) είναι στον ευρωπαϊκό μ.ο. –ως ποσοστό του ΑΕΠ- αλλά, όπως αποδεικνύεται οι δαπάνες αυτές επιβαρύνουν ιδιαίτερα τα μεσαία και υψηλά εισοδήματα που κυρίως επιφορτίζονται με την χρηματοδότησή τους. Μπορεί να ακούγεται συχνά ότι «το κράτος είναι συνεταίρος στην τσέπη μας» αλλά η αλήθεια είναι πως δυσανάλογα μεγάλο μέρος των κρατικών εσόδων (=φόροι + ασφ/κές εισφορές) δεν καταλήγει στο κράτος αλλά στις κοινωνικές δαπάνες του ΙΤ. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τα 100€ του κόστους ενός μισθωτού (μικτός μισθός+εργοδοτικές εισφορές) τα 40€ καταλήγουν σε συντάξεις (ΙΚΑ, ΟΓΑ, ΟΑΕΕ, ΝΑΤ κλπ), την υγειονομική περίθαλψη και προνοιακά επιδόματα (ανεργίας, θέρμανσης, ΕΚΑΣ κλπ) του ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ Τομέα αφού, πέρα από τις ασφ/κές εισφορές που ανέρχονται στο 33% τού μισθολογικού κόστους, στις κοινωνικές δαπάνες καταλήγει και το 1/3 των φόρων. Για τού λόγου το αληθές στο άρθρο τής Καθημερινής (εδώ) και στην περίπτωση μισθωτού με ετήσιο μισθολογικό κόστος 26.262€, οι άμεσες ασφ/κές κρατήσεις ανέρχονται στα 8.665€ ενώ οι φόροι περίπου στα 5.600€ (2.100€ ΦΜΥ, 500€ ΕΝΦΙΑ, 3.000€ έμμεσοι φόροι). Τελικά στο ασφαλιστικό σύστημα του ΙΤ καταλήγουν τα 10.500€ (=8.665+5600/3) και στη λειτουργία τού κράτους τα 3.700€ (=2x5.600/3). (Ένα ακόμη δυστύχημα είναι ότι οι τιμές των προϊόντων και των υπηρεσιών του ΙΤ είναι σε απελπιστικά υψηλά επίπεδα για το εισόδημα τού μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού: τιμές Βρυξελλών και εισοδήματα Βαλκανίων).
Είναι προφανές, όπως λέει ο Σ. Ρομπόλης, ότι «[μ]ια χώρα όπως η Ελλάδα, με 4.740.000 άτομα εργατικό δυναμικό, 3.500.000 άτομα στην απασχόληση, 1.240.000 άτομα στην ανεργία και 2.650.000 άτομα στη σύνταξη, δεν μπορεί να προσδοκά ούτε αποκατάσταση των σοβαρών ανισορροπιών στη βιωσιμότητα και κοινωνική αποτελεσματικότητα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης ούτε ανάταξη του κοινωνικο-οικονομικού σχηματισμού». (συγκριτικά στοιχεία για την απασχόληση στην Ελλάδα και την ΕΕ εδώ)

5. ΟΙ… ΚΑΡΑΝΙΚΕΣ

Κατ’ αρχήν, ποιοι είναι αυτοί οι μετακλητοί υπάλληλοι για τους οποίους γίνεται ιδιαίτερος ντόρος; Είναι υπάλληλοι που εργάζονται δίπλα σε πολιτικούς (βουλευτές, Γενικούς Γραμματείς, υπουργούς, δημάρχους) και προφανώς πρέπει να είναι της απόλυτης εμπιστοσύνης τους. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να προσλαμβάνονται όχι με διαγωνισμούς (όπως οι υπόλοιποι ΔΥ) αλλά με βάση την εμπιστοσύνη του πολιτικού που τους προσλαμβάνει. Ταυτοχρόνως όμως προβλέπεται πως οι μετακλητοί δεν είναι μόνιμοι αλλά απολύονται «αυτοδικαίως» μόλις αποχωρήσει ο πολιτικός που τους προσέλαβε. Τόσο ο αριθμός τους όσο και τα τυπικά τους προσόντα και οι μισθοί τους προβλέπονται στο Π.Δ. 63/2005 (ΦΕΚ 38^Α). Χοντρικά, ο αριθμός τους ανέρχεται στα 2-2,5 χιλ. άτομα και το καθαρό κόστος τους (μετά τις ασφ/κές κρατήσεις και τους φόρους) πρέπει να είναι της τάξης των 25 εκατ. ετησίως.

Πέρα από την προφανή αναγκαιότητα των μετακλητών υπαλλήλων για τη λειτουργία του πολιτικού συστήματος (ιδιαιτέρως των ειδικών συνεργατών και των συμβούλων που ως επί το πλείστον είναι νομικοί και οικονομολόγοι) γίνεται φανερό ότι και μόνο η αναφορά στο κόστος τους (για την πληρωμή τους αντιστοιχούν 2,5€(!) ανά έτος για κάθε κάτοικο της χώρας) αποτελεί ύψιστο λαϊκισμό και ανοησία.    

6. ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΝ ΔΥΣΚΟΛΕΣ ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΜΝΗΜΟΝΙΑΚΕΣ ΥΠΟΣΧΕΣΕΙΣ

Τόσο η κυβέρνηση όσο και η αντιπολίτευση έχουν η καθεμία την δική τους αφήγηση αλλά τα πράγματα θα εξακολουθήσουν να είναι πολύ δύσκολα για τα επόμενα (πολλά) χρόνια εφόσον πρώτη προτεραιότητα της χώρας θα παραμένει η εξυπηρέτηση του χρέους. Η πληρωμή των τόκων απαιτεί υψηλά πλεονάσματα άρα αφενός χρειάζονται υψηλά δημόσια έσοδα και αφετέρου περαιτέρω μείωση των δαπανών. Αυτά με τη σειρά τους θα παρατείνουν την υπανάπτυξη σε μια οικονομία που όχι μόνο έχει συρρικνωθεί αλλά έχει μετατραπεί σε προσάρτημα της ευρωπαϊκής οικονομίας με στρεβλή δομή (μικρός δευτερογενής τομέας/υδροκέφαλος τριτογενής, απουσία παραγωγής/εκτεταμένος μεταπρατισμός, ασύνδετοι τομείς της οικονομίας, χαμηλή παραγωγικότητα, έξαρση της παραοικονομίας), με δυσκολία στη χρηματοδότηση, με εισαγόμενη ακρίβεια, με έλλειψη νομισματικής και δημοσιονομικής ελευθερίας.

Το μόνο που θα μένει στην πολιτική ελίτ του τόπου θα είναι η διαχείριση της φτώχειας της λαϊκής πλειοψηφίας και τα φτηνά συστημικά ψέματα που προσπαθούν να κρύψουν την πραγματική αιτία των προβλημάτων.

7. ΚΡΥΜΜΕΝΕΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ…

Σε μια κρίση ειλικρίνειας ο “κομμουνιστής” Κατρούγκαλος ομολόγησε ότι ακολουθεί σφαγή των συντάξεων (για να πληρωθεί το χρέος και οι τόκοι –συμπληρώνω εγώ): 

«Κατατίθεται αύριο στην αρμόδια επιτροπή της βουλής το ασφαλιστικό νομοσχέδιο, προκειμένου να ψηφιστεί στην ολομέλεια μετά το Πάσχα.

Ο Γιώργος Κατρούγκαλος εκτιμά ότι θα περάσει από τη βουλή χωρίς να χρειαστεί ψήφος από άλλο κόμμα.

Κληθείς να σχολιάσει τη δήλωση στελέχους της ΕΕ ότι υπάρχει απόσταση στο θέμα του ασφαλιστικού, είπε ότι «η δική μου εικόνα είναι τελείως διαφορετική».

Εμφανίστηκε ανοιχτός στην πιθανότητα κάποιων βελτιώσεων στο νομοσχέδιο, όχι όμως σε άλλες μειώσεις συντάξεων ενώ χαρακτήρισε παρανοϊκό το θόρυβο που ξέσπασε για τους βουλευτές, δήλωσε ότι από το 2012 και μετά οι βουλευτές παίρνουν συντάξεις από τα Ταμεία τους.

Ο υπουργός υπολογίζει ότι η εισπραξιμότητα των εισφορών με το νέο ασφαλιστικό θα ανέλθει στο 65%. Αρχικά το σύνολο της συνταξιοδοτικής δαπάνης θα είναι στο 16% του ΑΕΠ από 17% σήμερα, ενώ στην ωρίμανση του νέου μοντέλου η δαπάνη θα πέσει στο 7%».

Ο Κυρ. Μητσοτάκης, που τάζει μειώσεις φόρων (όχι βεβαίως μειώσεις φόρων των μισθωτών) αφήνει να του ξεφύγει τι σημαίνει «μειώσεις δαπανών» για τη ΝΔ:

«Με δεδομένο ότι ο ετήσιος εισπρακτικός στόχος του ΕΝΦΙΑ ανέρχεται για την ώρα σε 2,65 δισεκατομμύρια ευρώ, η μείωση που προτείνει ο πρόεδρος της ΝΔ αναλογεί σε σχεδόν 800 εκατομμύρια ευρώ.
“Πιστεύετε πραγματικά ότι σήμερα δεν μπορούν να βρεθούν από εξοικονόμηση δαπανών 700 με 800 εκατομμύρια;” διερωτήθηκε ο πρόεδρος της ΝΔ, διευκρινίζοντας όμως ότι όταν μιλά για εξοικονόμηση πόρων εστιάζει στην αποτελεσματικότητα του Δημοσίου, παρά σε τυφλές περικοπές.
Εξοικονόμηση “σημαίνει καλύτερη τήρηση των προϋπολογισμών, σημαίνει αποτελεσματικότερη διαχείριση του δημόσιου χρήματος, σημαίνει εξορθολογισμός [sic], παραδείγματος χάριν, στις δαπάνες, στην υγεία, στην παιδεία”, είπε».

… ΚΑΙ ΨΕΜΜΑΤΑ

Ο γνωστός μας Στ. Μάνος για να επιβεβαιώσει την συστημική ερμηνεία της κρίσης και τον μύθο του “μεγάλου κράτους” κάνει την απλή λαθροχειρία: πηγαίνει στο έτος 2015 και καταγράφει το ύψος των δημοσίων δαπανών. Η καταγραφή αυτή παρουσιάζει τις δημόσιες δαπάνες σε πολύ υψηλά επίπεδα (και αυτό είναι αληθές). Και ο Μάνος βρίσκει την ευκαιρία να σπεκουλάρει:

«Τα στοιχεία του ΟΟΣΑ για το 2015 είναι αποκαλυπτικά. Από το συνολικό μας εθνικό εισόδημα το κράτος διαχειρίζεται το 55,2%. Το τρίτο μεγαλύτερο ποσοστό παγκοσμίως. Το πώς ξοδεύει το 55,2% δεν μας ρωτάει, περιορίζεται να μας ξεζουμίζει σε φόρους προκειμένου να μπορεί να πληρώνει. Είναι χρήσιμο ένα μέτρο σύγκρισης: Πορτογαλία 48,3%, Ισπανία 43,6%, Μεγάλη Βρετανία 42,4%, Εσθονία 40,1%, Ισραήλ 39,7%, Ελβετία 33,5%».

Στ. Μάνος: Ένα δυνατό σάλπισμα ελευθερίας

Οι συνειρμοί λοιπόν είναι εύκολοι: δαπανούμε πάρα πολλά χρήματα για το κράτος. Τι είναι όμως το κράτος; Οι… ΔΥ. Άρα αν μειωθούν οι μισθοί και οι συντάξεις θα σταματήσει η υπερφορολόγηση και η σπατάλη οικονομικών πόρων. Απόλυτο ψέμα… Και το 2015, όπως και το 2014, οι δαπάνες για κοινωνικές δαπάνες είναι στον ευρωπαϊκό μ.ο. Οι δαπάνες για Διοίκηση+Παιδεία+Υγεία+ΠΔΕ είναι κάτω από τον μ.ο. Που οφείλονται λοιπόν οι μεγάλες δημόσιες δαπάνες; Μα πάλι στους τόκους, πάλι στο πανάκριβο “βαθύ κράτος” και, επιπλέον, στην δαπάνη διάσωσης των Τραπεζών (δαπάνη που δεν υπήρχε το 2014). Τόσο απλά ο Μάνος αναποδογυρίζει την πραγματικότητα…    

8. ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΤΑ ΚΑΤΑΦΕΡΑΝ;

Γνωστό το ερώτημα που διατυπώνεται σε όποιον τολμά να αμφισβητήσει τις "επιτυχίες" του μνημονιακού προγράμματος. Γνωστή και η απάντηση: μα δεν κάναμε αρκετές “μεταρρυθμίσεις” όπως οι υπόλοιπες χώρες (αν και τα πραγματικά μεγέθη τού επιτεύγματος των υπόλοιπων PIIGS θα φανούν στην επόμενη ύφεση)! Κι όμως η αλήθεια είναι εντελώς η αντίθετη: η Ελλάδα ήδη από το 2014 είναι πρωταθλήτρια στις “μεταρρυθμίσεις”. Το δημοσίευσε ο ΟΟΣΑ, το αναπαρήγαγε κι ο Κλ. Ρένγκλινγκ:

«Τον τίτλο “παγκόσμιος πρωταθλητής των μεταρρυθμίσεων” έδωσε στην Ελλάδα ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης (ESM/EFSF), που είναι υπεύθυνος για τον δανεισμό της χώρας, Κλάους Ρέγκλινγκ, σε ξένους δημοσιογράφους, ανάμεσά τους και η “Κ” στα γραφεία του Οργανισμού στο Λουξεμβούργο. Ο κ. Ρέγκλινγκ ξεκίνησε την παρουσίαση της ευρωπαϊκής οικονομίας με τη λίστα των χωρών του ΟΟΣΑ και την πρόοδο που έχουν κάνει στις μεταρρυθμίσεις τους. Εκεί την πρώτη θέση, τόνισε, κατέχει η Ελλάδα…»

Προσφάτως μας παρουσιάστηκε και η Κύπρος ως παράδειγμα ξεπεράσματος της κρίσης μέσω μείωσης δημοσίων δαπανών. Είναι όμως έτσι;

Κατ’ αρχήν η Κύπρος εφάρμοσε αμέσως capital control και κούρεψε τις ΥΨΗΛΕΣ καταθέσεις. Οι δικές μας κυβερνήσεις αφενός άφησαν να κάνουν φτερά 120 δισ. καταθέσεων. Αφετέρου αύξησαν το δημόσιο χρέος κατά 50 δισ. για να διασώσουν τις Τράπεζες (και να τις δωρίσουν τελικά σε ιδιωτικά συμφέροντα).

Ποιος όμως μείωσε τις δαπάνες; Στην παρακάτω εικόνα φαίνονται οι δημόσιες δαπάνες του ΥπΟικ της Κύπρου (όπως μπορεί κανείς να τις βρει στην ιστοσελίδα του ΥπΟικ της Κύπρου):

Από το 2012 μέχρι το 2015 οι πρωτογενείς δαπάνες του κυπριακού προϋπολογισμού μειώθηκαν κατά 8,6%. Πόσο μειώθηκαν στην Ελλάδα από το 2009 μέχρι το 2014; Μα, όπως φαίνεται και από την σχετική εικόνα στην παράγραφο 3 (ΟΙ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ…), οι πρωτογενείς δαπάνες του προϋπολογισμού στην Ελλάδα μειώθηκαν κατά 27,2%(!): από 59,1 δισ το 2009 σε 43 δισ το 2014 (και ακόμη μειώνονται).  Ειδικότερα:

-27,2% στις δαπάνες για μισθούς+συντάξεις ΔΥ (οι μειώσεις στις καθαρούς μισθούς ήταν περίπου 40% λόγω τής αύξησης των κρατήσεων),

-46% στις λειτουργικές δαπάνες

και (μόνο) -16,5% στις επιχορηγήσεις των ασφ/κών Ταμείων τού ΙΤ.

Πρωταθλητές λοιπόν στις “μεταρρυθμίσεις”, πρωταθλητές και στις μειώσεις δαπανών. Μήπως τελικά αυτά τα επιτεύγματα πληρώνουμε ακόμη;

[1]. «Στο τεχνικό μνημόνιο αναφέρεται ότι η περικοπή μισθών [των ΔΥ] έχει απώλειες 45%, δλδ για κάθε 1 ευρώ που περικόπτεται η καθαρή απόδοση στο κράτος είναι 0,55€, αφού τα 0,45€ είναι η απώλεια από την μείωση των φόρων που αναλογούν στα χαμηλότερα εισοδήματα, αλλά και από τη μείωση της κατανάλωσης.

Η περικοπή συντάξεων έχει απώλειες 15% για το κράτος, λόγω των μειωμένων εσόδων για τα ασφαλιστικά ταμεία, της μειωμένης φοροδοτικής ικανότητας και της μείωσης της κατανάλωσης, ενώ η περικοπή καταναλωτικών δαπανών του Δημοσίου έχει απώλειες 19,3% από έμμεσους φόρους».

Εφημ. Επενδυτής 9-10/7/2016

[2]. Δημόσιες δαπάνες ανά κατηγορία (2015)

α. http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Government_expenditure_by_function_%E2%80%93_COFOG

β http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Government_expenditure_on_general_public_services

Σχετικά:

1. Το εκ προμελέτης έγκλημα των μνημονίων
2. Μέτρα 80 δισ. ευρώ μέσα σε 7 χρόνια χωρίς αποτέλεσμα

3. Ο μύθος των υψηλών δημοσίων δαπανών

4. Στατιστικά απασχόλησης στην Ε.Ε. - Στην τελευταία θέση η Ελλάδα

5. Ποια είναι η "ραχοκοκαλιά" της ελληνικής οικονομίας 
6. Που πήγαν οι φόροι μας την περίοδο 2014-2017;

 

Στα όρια στήριξης τού ανοδικού καναλιού

Κλείνει ο Οκτώβριος και με το κλείσιμό του φαίνεται να κρίνεται η μακροπρόθεσμη ανοδική τάση του ΓΔ του ΧΑΑ. Τόσο σε εβδομαδιαίο...

όσο και ημερήσιο διάγραμμα...

...είναι εμφανές ότι ο ΓΔ -λόγω τής τραπεζικής πτώσης- δοκιμάζει σημαντικές στηρίξεις. Η μάχη δεν έχει χαθεί ολοκληρωτικά αλλά οι ελπίδες για ανάκαμψη λιγοστεύουν κάθε φορά που γίνεται απόπειρα ανόδου. Ήδη δε ο ΚΜ200 δοκιμάστηκε και μετατράπηκε σε αντίσταση.

---

Ο διχασμός των μετοχών σε τραπεζικές και μη είναι κάτι παρά πάνω από προφανής στο παρακάτω συγκριτικό διάγραμμα. Αυτό σημαίνει ότι για τον καθορισμό τής σωστής χρηματιστηριακής τακτικής επιβάλλεται η μελέτη και η δράση ανά περίπτωση. Σημαίνει επίσης ότι η αντιστροφή τής κίνησης των τραπεζικών μετοχών είναι πολύ εύκολο να επαναφέρει τον ΓΔ σε ανοδική πορεία.

  

Από Αύγουστο... χειμώνα

ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΔΟΥΡΟ ΣΤΟΝ ΣΤΑΛΙΝ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΛΑΝΤ ΣΤΟΝ ΜΑΚΡΟΝ ΤΡΙΑ ΜΝΗΜΟΝΙΑ ΔΡΟΜΟΣ

Η αποτυχία του μνημονίου, του 3^ου κατά σειρά, επικρέμεται πάνω από το πολιτικό σύστημα της χώρας. Οι δυνάμεις που το ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ, ΝΔ, ΑΝΕΛ, ΠΑΣΟΚ, ΠΟΤΑΜΙ κλπ. και τα μέσα ενημέρωσης που το στήριξαν και το στηρίζουν προσπαθούν συστηματικά να αποπροσανατολίσουν το κόσμο από αυτό το γεγονός. Απογοητευμένοι από την ανθεκτικότητα του Μαδούρο στη Βενεζουέλα και την αδυναμία των Αμερικανών να επέμβουν, προς το παρόν τουλάχιστον, το γύρισαν σε αντικομμουνισμό της ψυχροπολεμικής περιόδου. Η Ν.Δ. επιδόθηκε σε καταγγελία των εγκλημάτων του Στάλιν και ο ΣΥΡΙΖΑ σε μια πλουραλιστική σούπα που κοντολογίς λέει ότι δεν είναι κακοί και όλοι οι κομμουνιστές βρε αδερφέ. Σκοπός της ΝΔ είναι να φύγει από τη θέση του απολογούμενου για την κατάσταση που έχει περιέλθει η Ελληνική κοινωνία στο πλαίσιο της τρέχουσας καπιταλιστικής κρίσης και το κυριότερο να αποκρύψει ότι το μόνο που έχει να προσφέρει είναι ένα νέο μνημόνιο σε περίπτωση που γίνει κυβέρνηση. Για το ΣΥΡΙΖΑ σκοπός είναι να αποκρυβεί η κατάρρευση του 3^ου μνημονίου που διαχειρίστηκε και το κυριότερο να πει στο όποιο αριστερό ακροατήριο του έχει απομείνει ότι μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι το ίδιο με μια κυβέρνηση της ΝΔ και ας εφαρμόζει μνημόνιο.

Όμως, όπως έλεγε και ο κομμουνιστής Λένιν, «τα γεγονότα είναι πεισματάρικα». Δεν πέρασε ένας μήνας από το Eurogrpoup της 20^ης Ιουλίου 2017 και τα δεδομένα είναι τα ακόλουθα:

1) το ελληνικό Δημόσιο, του 4.2% πρωτογενούς πλεονάσματος το 2016, δεν μπορεί να συγκεντρώσει 400 εκ. ευρώ για να πληρωθεί ένα σύνολο 1.2 δισ. (τα 800 εκ. τα βάζει ο ESM) στους προμηθευτές του, που αφορά χρωστούμενα του 2016,

2) δεν υπάρχει περίπτωση αναδιάρθρωσης του χρέους μέσω των αγορών λόγω υψηλών επιτοκίων

3) υπάρχει υστέρηση εσόδων 630 εκατομμύρια περίπου στο διάστημα Ιανουαρίου – Ιουλίου 2017 κάτι που μπορεί να φέρει το 2018 τα μέτρα που ψηφίσθηκαν για το 2019 πριν ένα μήνα,

4) το ΔΝΤ πρότεινε επιπλέον stress tests για τις Ελληνικές τράπεζες στο πλαίσιο της σύστασής του να μπουν στη άκρη 10 δις ώστε να χρησιμοποιηθούν σε νέα ανακεφαλαίωση των Τραπεζών. Για να πάρει την απάντηση από την επικεφαλής της ευρωπαϊκής εποπτικής αρχής (SSM) ότι η αρχή θα εξασφαλίσει «…την αντιμετώπιση από τις συστημικές τράπεζες των όποιων κεφαλαιακών παραβιάσεων…». Κοντολογίς, ούτε συζήτηση για κάλυψη από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης.

5) υπάρχουν επιπλέον ανοιχτά ζητήματα στο πλαίσιο 3^ης αξιολόγησης που περιλαμβάνουν οπωσδήποτε την κατεδάφιση των όποιων εργασιακών δικαιωμάτων έχουν απομείνει.

Το κυριότερο όμως είναι ότι μετά τις επικείμενες Γερμανικές εκλογές του Σεπτεμβρίου θα επιταχυνθούν οι εξελίξεις για την αναδιάρθρωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ένα σχήμα πολλών ταχυτήτων. Οι αναδιανεμητικοί πόροι του Ευρωπαϊκού προϋπολογισμού (ΕΣΠΑ κλπ.) θα περιορισθούν στο σκληρό πυρήνα με αντάλλαγμα τη σύγκλιση και τον έλεγχο των εθνικών προϋπολογισμών και τον περιορισμό του λόγου δημοσίου χρέους/ΑΕΠ στο 60% με περιορισμό του χρέους κατά 20% ετησίως. Οι χώρες της περιφέρειας, οι οποίες δεν θα έχουν προοπτική εισόδου στον πυρήνα, θα είναι δεξαμενές φθηνής εργατικής δύναμης που θα απασχολείται σε συνθήκες απόλυτης εξαθλίωσης. Δεν είναι σίγουρο αν αυτό το σχήμα θα μπορέσει να αντιμετωπίσει την κρίση της ΕΕ αφού μετά το BREXIT και το ιταλικό δημοψήφισμα τμήματα της ευρωπαϊκής αστικής τάξης αμφισβητούν αυτή την προοπτική. Τελευταίο παράδειγμα η πρόταση Μπερλουσκόνι για υιοθέτηση διπλού νομίσματος στην Ιταλία.

Ανεξάρτητα από τις αβεβαιότητες ή τις διαφορετικές γνώμες για την πορεία της καπιταλιστικής κρίσης και την τύχη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιό της είναι σίγουρο ότι η Ελλάδα δεν πληροί τις προϋποθέσεις του σκληρού πυρήνα. Απέναντι σε αυτό το δεδομένο ο ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί να πείσει τους εντός και εκτός Ελλάδας επιχειρηματικούς του φίλους, ιδιαίτερα του τραπεζικού κλάδου, ότι θα τους περάσει «στη ζούλα» στη νέα κατάσταση. Ισχυρίζονται ότι σε συνεργασία με τον Γάλλο πρόεδρο Μακρόν και τον επόμενο υπουργό οικονομικών της Γερμανίας, που εύχονται και προσεύχονται να προέρχεται από το SPD, θα πάρουν λύση για το χρέος το 2018 και μια πιστωτική γραμμή εγγυημένη από τον ESM για την κάλυψη των αναγκών αναχρηματοδότησης μετά το τέλος του μνημονίου. Πιστεύουν ότι έτσι θα μπορέσουν να μείνουν στα πράγματα μέχρι το 2019 και σε συνδυασμό με το τέλος της καπιταλιστικής κρίσης στην Ευρώπη, που αναμένουν ως μάνα εξ ουρανού, θα αποκτήσουν μέλλον στα πολιτικά πράγματα. Πρόκειται για όνειρα θερινής νυκτός ανάλογα με εκείνα που έκανε ο ομογάλακτός τους κ. Κουβέλης και κάποιοι στο ΠΑΣΟΚ μετά την εκλογή Ολάντ στη Γαλλική προεδρία. Από τότε μεσολάβησαν τρία μνημόνια.

Όμως και οι σχεδιασμοί της Νέας Δημοκρατίας δεν είναι καλύτεροι. Αυτοί θεωρούν ότι η κ. Μέρκελ θα τους προσφέρει μια περίοδο χάριτος εντός του σκληρού πυρήνα που θα συνοδευτεί από ένα νέο μνημόνιο που θα διαπραγματευτεί ο κ. Μητσοτάκης. Πιστεύουν ότι αυτό θα είναι εφικτό αφού έχουν περισσέψει 54 δισ. από το 3^ο μνημόνιο που επαρκούν για την αντιμετώπιση του χρέους, την ανακεφαλαίωση του τραπεζικού συστήματος και την ικανοποίηση των δικών τους επιχειρηματικών φίλων. Είναι μια εξίσου «βολική» λύση για να καλύψει τις ανάγκες του τμήματος της αστικής τάξης που ακολουθεί τη ΝΔ. Κύκλοι της ΕΕ θεωρούν ότι είναι απίθανο να διατεθούν τα επιπλέον 54 δις με τη μορφή μνημονίου για την Ελλάδα.

Το μόνο που αποδεικνύουν αυτοί οι ερασιτεχνισμοί του ΣΥΡΙΖΑ και της ΝΔ είναι ότι το πολιτικό σύστημα είναι σε απόλυτο αδιέξοδο αναφορικά με την κάλυψη των στοιχειωδών λαϊκών αναγκών. Αμφότεροι έχουν περιορισθεί στο ρόλο του διαμεσολαβητή ανάμεσα σε τμήματα της Ευρωπαϊκής αστικής τάξης και των επιχειρηματικών τους φίλων. Σκοπός τους είναι να πείσουν αμφότερους ότι είναι οι καταλληλότεροι για αυτό το ρόλο. Αυτό που δεν έχουν καταλάβει είναι ότι τόσο οι πολιτικοί τους φίλοι, όσο και οι Ευρωπαίοι επικυρίαρχοι, συμπεριλαμβανομένου του κ. Μακρόν, τους θεωρούν αναλώσιμούς όπως θεωρούσαν και τους προκατόχους τους. Βέβαια το σημαντικό δεν είναι να το καταλάβουν εκείνοι είναι να το καταλάβουμε εμείς.

Ν. Στραβελάκης, εφημ. Το Παρόν 27/8/2017

Η ΤΕΛΙΚΗ ΑΝΑΜΕΤΡΗΣΗ

1. Τον Σεπτέμβριο θα δοθεί η κρισιμότερη μάχη με τους δανειστές, η οποία θα κρίνει εν πολλοίς την έκβαση του ελληνικού προγράμματος

Ως «μητέρα των μαχών» περιγράφεται από ανώτερους αξιωματούχους των θεσμών η τρίτη αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος, που αναμένεται να ξεκινήσει τον Σεπτέμβριο. Οι αξιωματούχοι αιτιολογούν αυτόν τον χαρακτηρισμό με το επιχείρημα ότι στο τραπέζι θα μπουν «όλα τα υπόλοιπα του μνημονίου», όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά. Με δεδομένο ότι το χρονοδιάγραμμα των αξιολογήσεων έχει καθυστερήσει δραματικά, αφού, αντί της όγδοης αξιολόγησης έχει ολοκληρωθεί μόλις η δεύτερη, οι δανειστές γνωρίζουν ότι, με τους ρυθμούς που κινούνται οι διαπραγματεύσεις με την ελληνική κυβέρνηση, απομένουν το πολύ δύο αξιολογήσεις έως το τέλος του προγράμματος. Κατά συνέπεια, στην τρίτη αξιολόγηση πρέπει να κλείσουν όλες οι νομοθετικές παρεμβάσεις, ώστε η τελευταία, που θα ξεκινήσει την άνοιξη του 2018, να ασχοληθεί μόνο με την αξιολόγηση της εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων και τον έλεγχο επί των στόχων.

Πρακτικά, η κυβέρνηση, αντί να χαλαρώσει ρυθμούς, θα πρέπει έως τον Σεπτέμβριο να υλοποιήσει 113 προαπαιτούμενα, τα οποία θα είναι και βασικά παραδοτέα έως το τέλος του έτους και θα συνδεθούν με το κλείσιμο της επόμενης αξιολόγησης.

Σε αυτά περιλαμβάνονται «αγκάθια», που αναμένεται να αγγίξουν τον σκληρό κομματικό πυρήνα του ΣΥΡΙΖΑ, όπως η εκποίηση του 40% της λιγνιτικής παραγωγής της ΔΕΗ, αλλά και η κήρυξη απεργίας από τα πρωτοβάθμια σωματεία με συμμετοχή του 50% + 1 των εργαζομένων, καθώς επίσης και μέτρα που αφορούν ευθέως το Δημόσιο, όπως η κινητικότητα.

Στο επίκεντρο της τρίτης αξιολόγησης θα βρεθούν και άλλα επώδυνα μέτρα, όπως η πλήρης απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων, ο επανυπολογισμός όλων των συντάξεων, το ψαλίδι στα προνοιακά επιδόματα, αλλά και η αλλαγή στους όρους χορήγησης των αναπηρικών επιδομάτων, καθώς και η επανεξέταση των φορολογικών κινήτρων για τις επιχειρήσεις, με την κατάργηση όσων κρίνονται αναποτελεσματικά.

Σημείο «κλειδί» είναι και η αξιολόγηση της επάρκειας των μέτρων του 2018, κατά την οποία το ΔΝΤ θα έχει τον πρώτο λόγο για το εάν χρειάζεται να ληφθούν επιπλέον μέτρα.

Στα επικαιροποιημένα κείμενα των μνημονίων καταγράφονται αναλυτικά όλες οι δεσμεύσεις της χώρας για μέτρα 6,5 δισ. ευρώ την περίοδο 2018-2022, ενώ ορίζεται και ο τρόπος με τον οποίο θα γίνει η τελική αξιολόγηση τον Αύγουστο του 2018. Και εκεί, το ΔΝΤ θα κρίνει εάν το μνημόνιο υλοποιήθηκε επαρκώς, καθώς και το εάν πρέπει το αφορολόγητο να μειωθεί νωρίτερα (2019). Φαίνεται, ωστόσο, πως και το Ταμείο αλλά και οι Ευρωπαίοι έχουν προεξοφλήσει πως το αφορολόγητο θα μειωθεί το 2019, ενώ τα αντίμετρα -σύμφωνα πάντα με το ΔΝΤ- δεν θα εφαρμοστούν πριν από το 2023. Με τα μέχρι στιγμής δεδομένα θεωρείται εξαιρετικά πιθανό το Ταμείο να ζητήσει πρόσθετα μέτρα για το 2018.

Το ζήτημα του waiver

Ευρωπαϊκές πηγές θέτουν ακόμα ένα σημείο προβληματισμού. Όπως αναφέρουν, σε περίπτωση που η Ελλάδα τελείωνε το τρέχον πρόγραμμα το 2018 και αποφάσιζε να βγει μόνη της στις αγορές, χωρίς τη στήριξη των Ευρωπαίων, μέσω της Προληπτικής Γραμμής, τότε η ΕΚΤ θα ήταν υποχρεωμένη να άρει το waiver, δηλαδή την κατ’ εξαίρεση αποδοχή των ελληνικών ομολόγων ως ενέχυρα για να δανείζει τις ελληνικές τράπεζες. Σήμερα, η ΕΚΤ αποδέχεται τα ομόλογα των ελληνικών πιστωτικών ιδρυμάτων ως εχέγγυα, παρά τη βαθμολογία τους από τους οίκους αξιολόγησης στην κατηγορία «σκουπίδια» (junk), επειδή η χώρα είναι σε πρόγραμμα στήριξης του ESM. Εφόσον το πρόγραμμα αυτό εκλείψει και οι οίκοι αξιολόγησης δεν έχουν αναβαθμίσει την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας και του τραπεζικού συστήματος, η ΕΚΤ θα είναι υποχρεωμένη να άρει το waiver, άρα να μη δανείζει με χαμηλά επιτόκια τις ελληνικές τράπεζες, όπως ακριβώς έγινε τον Φεβρουάριο του 2015. Το αποτέλεσμα μιας τέτοιας απόφασης θα ήταν η επιστροφή των τραπεζών σε εξάρτηση από τον έκτακτο μηχανισμό της Τραπέζης της Ελλάδος (ELA), ο οποίος έχει πολύ μεγαλύτερο κόστος. Μια τέτοια κίνηση θα στερούσε πολύτιμη ρευστότητα από τις τράπεζες, σε μια περίοδο που το ένα μετά το άλλο τα πιστωτικά ιδρύματα μειώνουν την εξάρτησή τους από τον ELA και έχουν ήδη προβεί σε κινήσεις ενίσχυσης των κεφαλαίων τους, προκειμένου να στηρίξουν την πραγματική οικονομία και την ανάπτυξη. Αυτός είναι και ο λόγος που στα κέντρα λήψης αποφάσεων η λύση της ECCL κερδίζει όλο και περισσότερους υποστηρικτές.

Το χρέος και το χαμένο τρένο

Σε ό,τι αφορά τις προσδοκίες για την ελάφρυνση του χρέους, πηγές της ΕΚΤ ξεκαθαρίζουν πως «η ΕΚΤ δεν μπορεί να προχωρήσει σε δική της ανάλυση βιωσιμότητας χρέους, που θα της επέτρεπε να εντάξει τα ελληνικά ομόλογα στο QE, εφόσον δεν υπάρχει επαρκής σαφήνεια για τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος».

Κλειδί για τις μελλοντικές αποφάσεις θα αποτελέσει και ο ρόλος του ΔΝΤ την επόμενη ημέρα, καθώς ήδη από την τρίτη αξιολόγηση θα αρχίσει να προετοιμάζεται η αποχώρησή του, καθώς οι Ευρωπαίοι δεν θα προχωρήσουν σε αποφάσεις για το χρέος.

2. Ποντάρουν στην πιστοληπτική γραμμή οι ξένοι οίκοι

Όνειρο θερινής νυκτός η καθαρή έξοδος

Στα κέντρα αποφάσεων έχουν ήδη ξεκινήσει οι παρασκηνιακές συζητήσεις για την επόμενη ημέρα, με βασικό σενάριο εκείνο της Προληπτικής Πιστοληπτικής Γραμμής Στήριξης με ενισχυμένη εποπτεία (ECCL), η οποία θα ελέγχεται από τα ευρωπαϊκά όργανα.

Οι δανειστές γνωρίζουν πως ένα μεγάλο μέρος από το ποσό του δανείου των 86 δισ. ευρώ του ESM, που δόθηκε με το τρίτο μνημόνιο, δεν θα εκταμιευθεί μέχρι το τέλος του προγράμματος, τον Αύγουστο του 2018, λόγω των καθυστερήσεων με τις οποίες ολοκληρώνονται οι αξιολογήσεις. Το ποσό αυτό εκτιμάται ότι θα μπορέσει να καλύψει τις ανάγκες για ένα τέταρτο πρόγραμμα στήριξης, έστω και με τη μορφή της Προληπτικής Πιστοληπτικής Γραμμής.

Οι καλά γνωρίζοντες το ελληνικό ζήτημα υποστηρίζουν πως η Ελλάδα δεν θα είναι σε θέση να επιστρέψει στις αγορές στο τέλος του προγράμματος, καθώς το πρόβλημα δεν λύνεται με δύο ή τρεις μικρής διάρκειας εκδόσεις, αλλά απαιτείται να «χτιστεί» μια μόνιμη σχέση με τους επενδυτές.

Για τον ίδιο λόγο, οι περισσότεροι διεθνείς οίκοι «έχουν ποντάρει» στην Προληπτική Πιστοληπτική Γραμμή Στήριξης, τη λεγόμενη και ECCL, στο πρότυπο της συμφωνίας της κυβέρνησης Σαμαρά το 2014. Με τον τρόπο αυτό, εκτιμούν, η Ελλάδα θα συνεχίσει να υλοποιεί μεταρρυθμίσεις υπό τον έλεγχο των δανειστών και, παράλληλα, θα αποκτήσει πρόσβαση στις αγορές με βιώσιμα επιτόκια.

Οσο, μάλιστα, γίνεται πιο καθαρό πως οι Ευρωπαίοι δεν πρόκειται να ανοίξουν τα χαρτιά τους για τα μεσοπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους παρά μόνο στο τέλος του τρέχοντος προγράμματος, η «καθαρή έξοδος» της Ελλάδας στις αγορές φαίνεται όλο και πιο δύσκολη.

της Σοφίας Δήμτσα