Η μπάλα είναι μόνο η αφορμή

Σηκώθηκε στις εννιά το πρωί. Έπρεπε να πάρει ένα πλούσιο πρωινό σε ενέργεια και υδατάνθρακες. Σε λίγο θα έβγαινε για την πρωινή προπόνηση. Πέντε χιλιόμετρα τρέξιμο. Προετοιμασία για τον μαραθώνιο. Καθημερινή προετοιμασία για τον μαραθώνιο της ζωής. Πριν ξεκινήσει με τα συμπληρώματα, τα ενεργειακά ποτά και τα φρούτα άνοιξε το κινητό του. Οι μέρες πλησίαζαν και έπρεπε να το υπενθυμίσει σε όλους. Ήταν μια υπόσχεση που δεν έπρεπε να αθετηθεί. Τέσσερα χρόνια πριν, το είχαν υποσχεθεί ο ένας στον άλλον. Ανεβοκατεβάζει με το δάχτυλο του την οθόνη. Ομαδικό μήνυμα. Πέντε παραλήπτες. «Σε μια εβδομάδα στις 19:00 το απόγευμα στον Καράφλα, αφήστε ότι κάνετε κι ελάτε να γυρίσουμε το χρόνο πίσω».

Ντύθηκε με τις στενές εσωθερμικές του φόρμες, φόρεσε το ρολόι που μετράει τους παλμούς και τα χιλιόμετρα και άνοιξε την σιδερένια εξώπορτα. Πήρε μια βαθιά ανάσα και ξεκίνησε. Θυμήθηκε τον Δήμο. Την έκανε ακόμη πιο βαθιά την ανάσα.

Ο πρώτος που παρέλαβε το μήνυμα ήταν ο Νίκος. Είχε μόλις ξυπνήσει με εμφανώς κακή διάθεση για να πάει στη δουλειά. Ποιος μαλάκας είναι πρωί πρωί σκέφτηκε. Ακόμα δεν άνοιξα τα μάτια μου και θα μου ζαλίσουν τ’ αρχίδια; Όταν διάβασε το μήνυμα σκέφτηκε. Καλά μαλάκας είναι; Μένουμε σε απόσταση πέντε λεπτών και μου έστειλε μήνυμα; Τα πράγματα δεν ήταν πάντα έτσι. Ο Νίκος έμενε για χρόνια στην πρωτεύουσα. Η απόφαση να επιστρέψει στην γενέτειρα του δεν ήταν αυτό που θα έλεγε κανείς οικειοθελής. Κατά τα φοιτητικά του χρόνια είχε αποφασίσει να υποκύψει στους εθισμούς του. Στην αρχή μερικά αθώα τσιγάρα στα διαλλείματα από τις αίθουσες της αποβλάκωσης ήταν το «ηρεμιστικό» του. Δεν είναι επικίνδυνo ούτε εθιστικό συνήθιζε να λέει. Φυσικό προϊόν και στράβωνε το πρόσωπο με το γλυκό χαμόγελο της μαστούρας. Η ερώτηση που τον χαρακτήριζε ήταν «έχεις χαρτάκια»; Με το πέρασμα του χρόνου οι παρέες και οι προτεραιότητες άλλαξαν. Το ταλέντο που είχε στο να βάζει τις λέξεις στη σειρά παραμερίστηκε και η καθημερινότητα μεταλλάχθηκε σε ένα ατελείωτο super market χημικών παραισθησιογόνων. Μέσα στη γκαρσονιέρα του εξελισσόταν η ελληνική εκδοχή του Trainspotting. Κάθε ντουλάπι στο γραφείο έκρυβε και μια νέα έκπληξη στον κόσμο του εθισμού. Όσο κατέβαινες τα ντουλαπάκια τόσο βαθύτερα χωνόσουν. Όπως η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων με το καπέλο του λαγού. Εδώ Αλίκη δεν υπήρχε. Υπήρξε όμως η Μαρία. Μία νεαρή κοπέλα που είχε βάλει σκοπό της ζωής της να του δείξει πως υπήρχε κι άλλος κόσμος πέρα από αυτό το συνεχές πήγαινε-έλα, πέρα από τα «ζύγια», τα «γιούφι» και τους άσπονδους φίλους.

Υπήρχε ένας κανονικός κόσμος πέρα από την αντικοινωνικότητα του καναπέ και την ασφάλεια της μη συναισθηματικής δέσμευσης. Προσπάθησε πολλές φορές να του μιλήσει. Να του πει για την ζωή πέρα από όσα μας καταστρέφουν, μας ζορίζουν κι εν τέλει μας δολοφονούν. Για την αγάπη που δεν είναι κακοπαιγμένη σκηνή καθημερινής σαπουνόπερας. Εκείνος όταν σηκωνόταν κατάχλομος από τον καναπέ την άρπαζε και την φιλούσε με όση δύναμη του είχε απομείνει. Ύστερα πήγαινε στη κουζίνα για να κόψει τα φυλλάδια από τα αναρίθμητα μαγαζιά εστίασης για να φτιάξει την τζιβάνα του. Θέλεις να παραγγείλουμε κάτι της έλεγε. Και χωνόταν ξανά στο καναπέ. Χωνόταν πιο βαθιά στα σκοτάδια του. Στους καπνούς, τις καύτρες και τις σκέψεις του.  Όταν αγόραζε καινούργια ακριβά ρούχα, απόρροια ενός καλού ντιλ ξυριζόταν και την έπαιρνε τηλέφωνο. Θέλω να βγούμε απόψε της έλεγε. Θα κεράσω εγώ. Εκείνη δεν γούσταρε καθόλου τα χρήματα που έρχονταν από αυτό το ασταμάτητο αλισβερίσι αλλά ήταν μια ευκαιρία να τον ξαναδεί. Ακόμη και τότε φρόντιζε να της υπενθυμίσει πόσο παραδομένος ήταν στους εθισμούς του. Την άφηνε για ώρα μόνη στο τραπέζι και χωνόταν στη τουαλέτα. Μια πλαστική κάρτα τράπεζας και η οθόνη του κινητού ήταν το εισιτήριο πως την ευδαιμονία. Γύριζε στο τραπέζι άλλοτε ανεβασμένος και άλλοτε μαγκωμένος. Εκείνη πάντα τον περίμενε. Όταν πια οι ασφαλίτες είχαν κυκλώσει το τετράγωνο του σπιτιού και ετοιμάζονταν για το μεγάλο ντου εκείνη εμφανίστηκε για μια τελευταία φορά. Θες να βγεις από τα σκατά έστω και τώρα του είπε; Είναι πολύ αργά της απάντησε. Από τότε μέχρι και σήμερα μιλάει για την Μαρίνα. Για την πρώτη φορά που έκαναν έρωτα. Όσοι αγαπιούνται κάνουν έρωτα. Όσοι ανακυκλώνονται κάνουν σεξ. Για την επιπολαιότητα της νιότης. Για την προοπτική που χάθηκε. Ρίχνει λίγο μπακάντρι στο σωλήνα και λέει ξανά και ξανά για εκείνη. Για την μοναδική γυναίκα που κατάφερε να δει πίσω από τους εθισμούς. Πίσω από την εφήμερη δόξα. Πίσω. Κοιτάζει πίσω. Φοράει τη φόρμα του και πίνει βιαστικά τον πρώτο φρέντο εσπρέσο της μέρας. Χαιρετάει τυπικά όσους δεν γουστάρει και πιάνει πρωινή κουβεντούλα κάνοντας περιστασιακά πηγαδάκια με όσους τον κάνουν να διασκεδάζει. Με όσους έχουν κάτι να του πουν πέρα από χρέη, μιζέριες και κουτσομπολιά. Υποστηρίζει την εθνική Βραζιλίας στα μουντιάλ. Γούσταρε πολύ τον Ρονάλντο, τον κανονικό, το φαινόμενο. Γούσταρε τις φαντεζί ενέργειες. Γούσταρε τους ποδοσφαιριστές που ήξεραν μπάλα. Γούσταρε να παραδίδεται στα πάθη του. Να πίνει πολύ, να καπνίζει πολύ, να γελάει δυνατά. Να ερωτεύεται λίγο. Να ανοίγεται ακόμα λιγότερο.

Ο δεύτερος που παρέλαβε το μήνυμα ήταν ο Χρίστος. Ένας αγνός προλετάριος. Δούλευε από την ηλικία των δεκατριών. Όχι επειδή υπήρχε στο σπίτι οικονομική ανάγκη. Το έκανε έτσι από χόμπι. Από συνείδηση. Να έχει την στάμπα του εργάτη. Να μπορεί να γκρινιάζει για την εκμετάλλευση στον χώρο εργασίας. Για τις ατελείωτες ώρες και τα δυσανάλογα έσοδα. Είχε κάπως την στάμπα της τάξης του και το δικαίωμα να βρίζει τα αφεντικά επειδή ο ίδιος είχε επιλέξει να τα βάλει με τέτοιον τρόπο στη ζωή του. Σπούδασε Γεωπόνος στην Θεσσαλονίκη. Η συμπρωτεύουσα ήταν η δεύτερη πατρίδα του. Καταχρηστικά μιας και «οι προλετάριοι δεν έχουνε πατρίδα». Κατά την παραμονή του εκεί αναμείχθηκε με τα νεολαιίστικα κινήματα. Καταλήψεις, πορείες και καλό φαγητό. Είναι λάτρης της  ελληνικής γαστρονομίας του πεζοδρομίου. Απολαμβάνει τις πικάντικες γεύσεις κατά τις πρώτες πρωινές ώρες ύστερα από την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων αλκοόλ. Επέστρεψε κι εκείνος στη γενέτειρα του. Τα πρωινά παίρνει το μηχανάκι του και διαβιβάζει τα δέματα στα διάφορα μαγαζιά της παραλίας και σε γιαγιάδες σε απόμακρα χωριά του δήμου. Δεν καταδέχεται να πάρει τα φιλοδωρήματα των ηλικιωμένων αναγνωρίζοντας την δύσκολη οικονομική συγκυρία που βιώνουν αντίθετα κράζει τους μεγαλοεπιχειρηματίες του περιστασιακού καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής που δεν του αφήνουν τίποτα. Διάολε αν αυτό δεν είναι συνείδηση τότε τι είναι; Στο παρελθόν είχε κάνει διάφορες χειρωνακτικές δουλειές. Κουβαλητής σε αποθήκη. Σερβιτόρος στους μήνες της αναψυχής. Τώρα είναι πακετάς. Δεν ερωτεύεται. Πιστεύει στην ανακυκλώσιμη θεωρία της ηδονής. Είναι σταθερά στα κιλά του. Τα οποία αγγίζουν τριψήφιο αριθμό. Είναι πάντα εκεί για όλους. Χαρούμενος ή γκρινιάρης τριγυρίζει στην πόλη ακόμη και τους μήνες που εκείνη δεν έχει ζωή. Κοινωνικοποιείται μέσω του αθλητισμού. Συχνάζει σε καφετέριες βλέποντας αθλήματα όλων των ομάδων, όλων των τμημάτων. Παίζει τάβλι με μεσήλικες, κερνάει όσους δεν έχουν λεφτά. Όταν παρέλαβε το μήνυμα δεν απάντησε. Είχε να κάνει μια παράδοση και η τυπικότητα που τον διακατέχει δεν του επέτρεπε να καθυστερήσει. Σε κάποιο από τα διαλείμματα της δουλειάς θα περνούσε από το μαγαζί του Παναγιώτη να τον ρωτήσει τι σήμαινε αυτό το κάλεσμα.

Ο τρίτος είναι ιδιοκτήτης ενός ναού της τύχης. Ξέρει από πρώτο χέρι τις πιθανότητες που σου αναλογούν ώστε να γίνεις εκατομμυριούχος. Να ζήσεις χωρίς να δουλεύεις, χωρίς να χρειάζεται κάθε μέρα στις οχτώ το πρωί να σηκώνεσαι και να πρέπει να αναχθείς όλους αυτούς που θα παρελάσουν από το μαγαζί διεκδικώντας το δικό τους μερίδιο στον τζόγο των πιθανοτήτων. Στη προοπτική να ανέβουν την σκάλα της κοινωνικής κινητικότητας προς τα επάνω αποκομίζοντας τεράστια οικονομικά ποσά. Το όνειρο του είναι το επόμενο πρωινό ξύπνημα να τον βρει στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού, σε κάποιο παραθαλάσσιο μέρος με κοκτέιλ και γήπεδα του NBA. Mέχρι να συμβεί αυτό φοράει τη φόρμα του και τα αθλητικά του παπούτσια καβαλάει το ποδήλατο και βάζει το κλειδί στην πόρτα του πρακτορείου σιχτιρίζοντας για όσα θα έχει να αντιμετωπίσει και σήμερα. Είναι ο μικρότερος στην παρέα αλλά το χιούμορ του και οι εθισμοί του του έδωσαν το διαβατήριο εισόδου. Λάτρης κι αυτός του καλού φαγητού και της βόλτας με μια υποσημείωση στο αλκοόλ. Ένα ακόμη από εκείνα τα παιδιά που δεν τα χώρεσαν ποτέ οι τέσσερις τοίχοι ενός σπιτιού ή μιας σχολικής αίθουσας. Δεν υποστηρίζει κάποια συγκεκριμένη ομάδα στο μουντιάλ. O «Μούσιας» είναι ένας πεζογράφος της καθημερινότητας. Αντιλαμβάνεται λόγο του επαγγέλματος του τον παλμό της κοινωνίας. Τα απωθημένα που κουβαλάμε όλοι μας. Ξοδεύει τα χρήματα του σε ποικιλίες και ούζα στην παραλία. Γουστάρει την προοπτική της παρέας, της κουβέντας, του χαβαλέ. Η αδυναμία του είναι η σπυριάρα. Ο Λεμπρόν, ο Κόμπε, οι Σέλτικς προσαρμόζεται όμως για χάρη της παρέας.

Ο προτελευταίος που παρέλαβε το μήνυμα μένει στην Αθήνα. Μια νευρική ανήσυχη φιγούρα. Μεγάλωσε μαζί τους και σε κάθε ευκαιρία ψάχνει ένα τρόπο να ξεκλέψει μέρες ώστε να τους συναντήσει. Όταν είδε το μήνυμα ήταν κολλημένος σε μια κάθετη της Ομόνοιας προσπαθώντας να προσεγγίσει τα Εξάρχεια. Ανάμεσα από κορναρίσματα, τοξικοεξαρτημένους και άβολες σκέψεις έσκασε ένα χαμόγελο όταν κοίταξε την οθόνη του κινητού. Η ευκαιρία να γυρίσουμε πίσω σκέφτηκε. Πίσω στα παιδικά μας καλοκαίρια. Τότε που βλέπαμε μπάλα και μετρούσαμε τα μπάνια και τα παγωτά. Άλλωστε αν ο κανόνας της ζωής είναι οι δυσκολίες και η στεναχώρια το νόημα της παραμένει πάντα να δραπετεύεις από αυτά. Έπρεπε να βρει έναν τρόπο ώστε να τελειώνει με τις εκκρεμότητες της πρωτεύουσας και να παραβρεθεί σε αυτό το κάλεσμα δεν γινόταν να το χάσει. Έκανε μια γρήγορη εικόνα. Οι έξι τους να κάθονται κάτω από τη τέντα δίπλα στην παραλία. Μια γιγαντοοθόνη με πράσινη τσόχα και μια μπάλα να τσουλάει. Μπύρες και φαγητό. Κουβέντες που διακόπτονται από κουβέντες. Να κάθονται σε πλαστικά τελάρα. «Βασιλιάδες που χουν θρόνους τους κασόνια από μπύρα» σκέφτηκε καθώς προσπερνούσε την διμοιρία στην Ακαδημίας. Πήρε μια βαθιά ανάσα. Δεν ήξερε ποιον να υποστηρίξει στη διοργάνωση. Τι σημασία είχε άλλωστε;

O Πάνος άργησε να παραλάβει το μήνυμα του. Η φυλακή δεν είχε ανοίξει ακόμη. Είχαν καταφέρει να του περάσουν μια συσκευή με την οποία κρατούσε επαφή με τους «έξω». Μπαλαδόρος στα νιάτα του που αποφάσισε να μην υποκύψει στον εκβιασμό της μισθωτής σκλαβιάς. Αρνήθηκε να δουλεύει για πεντακόσια ευρώ το μήνα και αποφάσισε να επιδοθεί στην παρασιτική οικονομία του καπιταλισμού. Άρχισε να κάνει «βέρια» στην αρχή στο γήπεδο και στη συνέχεια σε λουξ περιοχές του κέντρου. Όσο ανέβαινε στην ιεραρχία τόσο πιο κοντά βρισκόταν στην καταστροφή του, κάτι σαν τον μύθο του Δαίδαλου και του Ίκαρου που θέλησαν να φτάσουν τον ήλιο και στο τέλος τους έκαψε. Τώρα ανά δυο μήνες έκανε αιτήσεις αποφυλάκισης. Πάντα το κράτος έχει τον τρόπο να πάρει πίσω με πολλαπλάσιο τρόπο όσα του έκλεψες. Κάθε αίτηση απαιτούσε περίπου χίλια ευρώ για παράβολα και δικηγόρους. Οι υπόλοιποι τον περίμεναν. Ήξεραν πως αν κι αυτή η αίτηση δεν γινόταν δεκτή τότε θα έχαναν την ευκαιρία να δουν μαζί του τα παιχνίδια. Ήξεραν επίσης πως όσο περισσότερο μένεις εκεί μέσα τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να μην «σωφρονιστείς» αλλά να «ιδρυματοποιηθείς». Όταν είδε το μήνυμα αναστέναξε. Δεν άφησε όμως να τον πάρει από κάτω. Τίποτα δεν άφηνε να τον πάρει από κάτω. Πήρε την πετσέτα του και τράβηξε προς το μονόζυγο. Μετά από τις επαναλήψεις θα ακολουθούσε αγώνας ποδοσφαίρου με την διπλανή πτέρυγα.

Η μεγάλη ημέρα είχε φτάσει. 14 Ιουνίου και ο Καράφλας είχε βγάλει την μεγάλη οθόνη δίπλα στην θάλασσα. Όπως και να ‘χε οι τέσσερις από τους έξι θα ήταν εκεί. Έχω μείνει άστεγος ρε μαλάκες τους είπε. Αποκλείστηκε η Ιταλία και δεν ξέρω ποιον να υποστηρίξω στο Μουντιάλ. Οι υπόλοιποι γέλασαν. Του παρήγγειλαν μπύρες. Κάθισαν αναπαυτικά στις καρέκλες και κοιτούσαν τον παραλιακό δρόμο. Ο δρόμος είχε παραδοθεί για μήνες στην ησυχία. Τόση ησυχία που αγγίζει τα επίπεδα της αδράνειας. Οι καρέκλες στα κιόσκια είχαν σκουριάσει, οι τέντες είχαν σκιστεί από τον αέρα, τον μοναδικό επισκέπτη του χειμώνα. Τους παρατηρεί κανείς να κάθονται απαθείς μέσα στα μαγαζιά τους. Άλλη μια παύση οχτώ μηνών. Με δυσκολία αντιλαμβάνονται πως ήρθε το καλοκαίρι. Και τι καλοκαίρι με Μουντιάλ. Αρχίζουν δειλά δειλά να ξύνουν τα ξύλα, να λουστράρουν τα υπολείμματα από τα δοκάρια. Μερικοί μετανάστες που επιδίδονται σε χειρωνακτικές εργασίες ξεκινάνε να επισκευάζουν τις τέντες. Αρχίζει η σεζόν σκέφτονται. Δείχνοντας πως έχουν μπει για τα καλά στο πνεύμα της οικονομίας «των τριημέρων». Ο δρόμος αποκτά σιγά σιγά και πάλι ζωή. Περιμένει τα γέλια, τους καυγάδες, τα φιλιά, τις αγκαλιές. Περιμένει τη φασαρία της ζωής, τους μεθυσμένους πιτσιρικάδες, τα μηχανάκια με τις θορυβώδεις εξατμίσεις, τις προοπτικές του καλοκαιρινού έρωτα.

Το βλέμμα τους πέφτει στον Ψηλό. Μπορείς να τον πετύχεις όλες τις ώρες της νύχτας και της μέρας να περπατάει κατά μήκος της παραλίας. Ένας ψηλός με καμπούρα, μακριά μαλλιά, τα μισά άσπρα και τα μισά μαύρα, να περιφέρεται «ασκόπως». Οι ταυτότητες που έχει ποικίλουν ανάλογα με την συμπάθεια που τρέφει κανείς προς το πρόσωπο του. Ο Νικ ο Καναδός, ο Νικ ο μπασκετμπολίστας, ο Νικ ο καζινάκιας. Έφυγε στα νιάτα του να σπουδάσει αρχιτεκτονική στη Φλωρεντία, έκανε ένα μεταπτυχιακό στις ντουζίνες και το εν τέλει το διδακτορικό του στα καζίνο ολόκληρης της γης. Τον ακούς να μιλάει για τα ταξίδια του και ενδόμυχα ζηλεύεις. Με εκείνη την καλή αίσθηση της ζήλιας που δεν θες να πάθει ο άλλος κάτι αλλά να είσαι κι εσύ τυχερός ώστε να το ζήσεις. Ο Νικ είναι ένας περιφερόμενος στατιστικολόγος. Έζησε και τώρα βιώνει το αποτέλεσμα της μαθηματικής εξαθλίωσης του καπιταλιστικού τρόπου διασκέδασης. Έχεις φράγκα; Μπορείς να παίξεις με τις πιθανότητες πίνοντας εξωτικά κοκτέιλς συναναστρεφόμενος με εξωτικές καλλονές από τις ακτές τις Πολυνησίας. Όταν οι πιθανότητες, που από την αρχή, είναι δραματικά εναντίον σου φανερώσουν το »κόκκινο μαύρο» της τύχης αναλογίζεσαι την ζωή που έζησες και ότι απέμεινε από εκείνη. Όταν δεν έχεις μπορείς απλά να αναπολείς όσα έγιναν.

Μπαινοβγαίνει στα προποτζίδικα. Με τη μεγάλη του εμπειρία συμβουλεύει τους επίδοξους εκατομμυριούχους, πηγαίνει για μπάσκετ με τους πιτσιρικάδες φοράει ψηλά μπασκετικά nike και μαύρα μπλουζάκια που τονίζουν τη κοιλιά του από τον καιρό της ευζωίας  , περπατάει στην παραλία και τρώει παγωτό μηχανής, για να ζήσει κάνει διάφορες χειρωνακτικές εργασίες στα μαγαζιά της παραλίας. Τεράστια περιουσία που εξαφανίστηκε μέσα σε εκτυφλωτικούς προβολείς, τραπουλόχαρτα και ντουζίνες. Ο Νικ ζει τις επιπτώσεις της επίπλαστης ευημερίας, δοκιμάζει ξανά και ξανά τις πιθανότητες χωρίς ποτέ να κλαίγεται. Τα έζησα όλα θα τον ακούσεις να λέει με στόμφο, τώρα απλά προσπαθώ να επιβιώσω. Κοιμάται όπου βρει, τρώει ότι βρει, μιλάει μόνο με όσους γουστάρει. Μια αναγεννησιακή φιγούρα, ένας φεουδάρχης πριν την βιομηχανική επανάσταση, ένας αμετανόητος λάτρης της προοπτικής μιας μεγάλης ζωής. Ένας καθημερινός βιοπαλαιστής. Αλλάζει τις κοινωνικές ταυτότητες με άνεση. Έχει περπατήσει την σκάλα της κοινωνικής κινητικότητας περισσότερο από τον καθένα. Δίπλα του περνάνε νεαροί κάγκουρες με Lonsdale και μηχανάκια, νεοχίπισες, επαρχιώτες που διαπρέπουν στην παραβατική οικονομία, χαρτογιακάδες που προσπαθούν να δειχτούν κατά μεσής του καλοκαιριού, μερικούς εκδρομείς της διανόησης, ζευγαράκια που κινούνται με αντίστροφη φορά.

Ο Νικ συμπυκνώνει την υποκρισία και την αλληλεγγύη μιας τυπικής κλειστής κοινωνίας στο ύστερο στάδιο της οικονομικής εξαθλίωσης που ακολούθησε τα καλοκαίρια της αφθονίας. Οι μισοί τον κράζουν που έχασε. Αγνοώντας πως για να χάσεις πρέπει πρώτα να ρισκάρεις. Οι άλλοι μισοί τον γουστάρουν γιατί με τις ιστορίες του τους κάνει να πιστεύουν πως όλα μπορούν να συμβούν στις ζωές τους. Μερικοί ενδόμυχα συμπάσχουν μαζί του, βλέπουν τα δικά τους περασμένα μεγαλεία και κάτι λίγοι τον κερνάνε παγωτό μηχανής και περπατάνε μαζί του κατά μήκος της παραλίας ακούγοντας τις ιστορίες του. Τους φωνάζει. Τι βλέπετε ποδόσφαιρο ρε μαλάκες όλα στημένα είναι. Και συνεχίζει… Αν έχετε κανένα καλό οβεράκι πείτε το και σε μένα.

Όταν ο Ψηλός ξεμακραίνει εμφανίζεται ο πέμπτος της παρέας. Που είσαι ρε μαλάκα άργησες του φωνάζουν ξεσηκώνοντας τον κόσμο που κάθεται στις παρακείμενες καφετέριες. Κανείς δεν θυμώνει τους ξέρουν όλοι. Με τα χρόνια σταμάτησαν να τους κοιτάνε καχύποπτα. Σταμάτησαν ακόμη και να τους θεωρούν αλήτες. Γι’ αυτούς είναι η αφορμή να μαζευτούν μετά από τον παγερό χειμώνα. Για εκείνον είναι εισιτήριο διαρκείας του στην παιδική ηλικία, στη νοσταλγία. Για όλους είναι το μωσαϊκό της αληθινής φιλίας. Εκείνης που ακόμη κι αν έχεις μήνες να δεις τον άλλον η συζήτηση συνεχίζεται ακριβώς από το ίδιο σημείο. Χωρίς να χρειάζεται να εξηγήσεις. Αρχίζουν να αναλύουν τις εντεκάδες. Μιλάνε για τον Μέσι που αν καταφέρει να το σηκώσει θα είναι αντάξιος συνεχιστής του Μαραντόνα. Κάνουν αστεία για τους εθισμούς του. Ζητάνε από τον Καράφλα να τους βάλει να ακούσουν το τραγούδι που έγραψε ο Manu Chao για τον Αργεντίνο. Κάποιοι χαμογελούν πικρά. Γιατί ξέρουν πως ο εθισμός δεν είναι αστείο. Ο Μι ρίχνει κρυφά μια γουλιά μπύρας στο χώμα για όσους έφυγαν νωρίς. Κάτι σαν τα παπούτσια στο καλώδιο στις κοινωνίες της Λατινικής Αμερικής. Ο Νίκος κάνει βίντεοκλήση στον Πάνο. Αφού δεν του ενέκριναν την άδεια αποφυλάκισης και αφού δεν γκρεμίσαμε τις φυλακές βρήκαν ένα τρόπο να πραγματοποιήσουν την υπόσχεση. Πιάσε ακόμη μια ποικιλία κρεατικών φωνάζει ο Χρίστος. Ο Πάνος γελάει. Πως είστε έτσι ρε μαλάκες. Ενώ παράλληλα κάνει κάμψεις μέσα στο δωμάτιο. Mιλάνε για τον Ρόμπεν, αναρωτιούνται τι θα γινόταν αν το φαινόμενο δεν είχε διαλύσει το γόνατο του, για τα εκατομμύρια που απλώνονται σα βεντάλια στο χορτάρι. Kοιτάζουν καχύποπτα τις λευκές τρίχες στα κεφάλια τους. Τα σώματα γερνάνε. Οι ψυχές παραμένουν όμως ζωηρές. Όμορφη ντρίπλα χώρο του κέντρου ακούγεται η φωνή του σπίκερ.

Στο ημίχρονο ο Νίκος σηκώνεται. Όλοι πιστεύουν πως πηγαίνει να παραγγείλει άλλη μια γύρα μπύρες. Εκείνος κατευθύνεται στο διπλανό σπίτι. Κάθε καλοκαίρι τον έβλεπε να βγαίνει ακριβώς στις έξι στο μπαλκόνι του με έναν ελληνικό καφέ. Τοποθετεί ευλαβικά, σχεδόν σα να βρίσκεται σε ιεροτελεστία, την καρέκλα προς τη μεριά της θάλασσας. Τους χωρίζουν μόνο δέκα μέτρα. Όταν τα μηχανοκίνητα οχήματα δεν σουλατσάρουν στο δρόμο ακούει τον παφλασμό των κυμάτων στην περιοδική μονοτονία της επανάληψης. Το κάνει αυτό για περισσότερα από τριάντα χρόνια. Παλιότερα το έκανε μαζί της. Έχει αφήσει την πλαστική λευκή καρέκλα της ακριβώς από την άλλη πλευρά του στρογγυλού μπλε τραπεζιού. Σαν άλλη μια εκδοχή των παπουτσιών στο καλώδιο. Για κακή του τύχη ο Νικόλας, που θα μπορούσε να είναι εγγονός του, τον έβαλε στο μάτι. Κάθε απόγευμα περνάει από κάτω και επαναλαμβάνει το ίδιο πράγμα. Έτσι θέλω να γίνω όταν γεράσω τους λέει. Να στέκομαι σε ένα μπαλκόνι και να ακούω τα κύματα. Να γράφω τα πάντα στ’ αρχίδια μου. Να μην με νοιάζει τίποτα. Τον κοιτάζει με περιέργεια, σχεδόν με καχυποψία. Πιστεύει πως κρύβει κάποιο μυστικό. Δεν γίνεται κανείς να τα έλυσε όλα μέσα του και να κάθεται να απολαμβάνει το ηλιοβασίλεμα ακούγοντας την θάλασσα κάθε μέρα λέει και ξαναλέει με το θράσος της νεότητας.

Εκείνο το απόγευμα δεν άντεξε. Την έστησε κάτω από το μπαλκόνι και περίμενε. Μόλις εμφανίστηκε πλησίασε περισσότερο και τον ρώτησε. Ποιο είναι το μυστικό; Πως το κάνεις;

Μην βιάζεσαι του είπε. Θα το μάθεις κι εσύ. Η ζωή δεν θέλει βιασύνες. Μέχρι τότε να μετράς τα μπάνια, τα παγωτά και τα μουντιάλ που είδες με τους δικούς σου.

Έξι ποτήρια που γέμιζαν και άδειαζαν με γρήγορους ρυθμούς, έξι σώματα που βιάστηκαν να τα ζήσουν όλα, μια γενιά που έμαθε να επιβιώνει όταν όλα γύρω της ούρλιαζαν τον θάνατο, έξι μυαλά που αγαπούσαν τον ποδόσφαιρo, την καλή παρέα και τις αλητείες. Έξι καρδιές που χτυπούσαν πιο δυνατά από τις υπόλοιπες εκεί γύρω. Έξι φωνές που ανέβαζαν την ένταση… Γκολλλλλλλλ!!!! Kι ύστερα σιωπή. Ακουγόταν η εξάτμιση από τα μηχανάκια. Οι τηλεοράσεις από τα μπαλκόνια που συνέθεταν το μεθυσμένο soundtrack του πάθους, τα κύματα όταν συναντούν την άμμο, τα καπάκια από τις μπύρες που ανοίγουν, τα φιλιά από τα ζευγαράκια, τα νυχτολούλουδα που σκέπαζαν την ατμόσφαιρα.

Αντιγραφή κειμένου από ένα "διαφορετικό" αθλητικό περιοδικό με αφορμή το μουντιάλ -και όχι μόνο- που μόλις ξεκινά...

Μια άνοδος που αποδείχθηκε… faux

Θέλουμε ένα τρίμηνο ακόμη για να ολοκληρωθεί το μνημόνιο (σε τρεις κύριες εκδόσεις και αρκετά “μεσοπρόθεσμα προγράμματα”) και το ενδεχόμενο αυτό προφανώς θα παίξει το ρόλο του στην πορεία του ΧΑΑ. Δεν είναι όμως μόνο η «έξοδος στις αγορές» (“καθαρή” ή όχι) ο μοναδικός καθοριστικός παράγοντας για το τι θα συμβεί στο ελληνικό χρηματιστηριακό ταμπλό το επόμενο διάστημα. Η πορεία των μεγάλων χρηματιστηρίων (κυρίως ΗΠΑ και Γερμανίας), η πορεία της “νομισματικής χαλάρωσης” της ΕΚΤ και της Fed αλλά και η κατάσταση των οικονομιών των αναδυόμενων χωρών σε σχέση με τα επιτόκια δανεισμού και την εξέλιξη των χρεών τους αποτελούν αιτίες απότομων διορθώσεων –και γιατί όχι- και μιας νέας μεσο/μακροχρόνιας, πτωτικής πορείας, των χρηματιστηρίων.

Έχοντας αυτά κατά νου ας δούμε αρχικά την συμπεριφορά του ΓΔ επικεντρώνοντας στο τελευταίο έτος.  

Οι 650 μον. ήταν το εφαλτήριο για μια ανοδική κίνηση σε… δυόμιση φάσεις, από τις οποίες η τελευταία είναι σε εξέλιξη. Η πρώτη φάση ξεφούσκωσε στη διάρκεια του περυσινού φθινοπώρου με την διόρθωση του ΔΤΡ. Η δεύτερη φάση ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2017 και το σκέλος της διόρθωσής της ταυτίστηκε με την ισχυρή διόρθωση στα αμερικάνικα χρηματιστήρια (τέλος Ιανουαρίου 2018) που ήταν μάλλον η αφορμή -και όχι η αιτία- της διόρθωσης του ΓΔ από τα υψηλά των ~900 μον. Στο εβδομαδιαίο διάγραμμα είναι πολύ χαρακτηριστική η αρνητική απόκλιση του MACD (αλλά και του RSI που δεν φαίνεται στο διάγραμμα).

Από τα χαμηλά της 3/4/2018 ξεκίνησε η ανάκαμψη που όμως, παρά την βελτίωση της τεχνικής εικόνας των αμερικάνικων χρηματιστηρίων, δεν βρήκε συνέχεια… Αρχικά τα περιθώρια της ανόδου “έδειχναν” μέχρι και την περιοχή λίγο πάνω από 900 μον.  

Η ανοδική πορεία διακόπηκε απότομα στις αρχές Μαΐου λόγω ΦΦΓΚΡΠ (που δεν ήταν αφορμή αλλά η αιτία της διόρθωσης -παρεμπιπτόντως μια ενδιαφέρουσα ανάλυση για την ΦΦΓΚΡΠ εδώ) αφού οι ανησυχίες σύντομα διαχύθηκαν σε όλο το ΧΑΑ (με άμεση αντανάκλαση σε ΙΝΛΟΤ και ΔΕΗ).

Σε άμεση συνάρτηση με τον ΓΔ κινείται φυσικά και ο ΔΤΡ ο οποίος θα κληθεί σύντομα να υπερασπιστεί το ανοδικό του κανάλι που ξεκινά από τα χαμηλά της 17/11/2017.

Ανακεφαλαιώνοντας, ξαναγυρίζουμε στην βάση των προσδοκιών μας αλλά με περισσότερα ερωτηματικά σε σχέση με 1,5 μήνα πριν. Σε ένα γενικά βαρύ οικονομικό και χρηματιστηριακό κλίμα, τεχνικά έχει ενδιαφέρον να δούμε αν υπάρξει μια αντίδραση από τις 760-770 μον όπου και υπάρχουν ισχυρές στηρίξεις. 

Τέλος, χωρίς άλλα σχόλια, ας κάνουμε και μια επισκόπηση στα αποτελέσματα του συστήματος των προσΕΚΜ σε σχέση με τον ΓΔ. 

Σχετικό
1. Γενικός Δείκτης, FFGROUP: Ενδυνάμωση τής καθοδικής τάσης
2. ΓΔ: ημερήσιο γράφημα-επικαιροποίηση
3. Ο ΓΔ βρίσκεται σε διόρθωση. Ποιά θα είναι η διάρκεια και το εύρος της;

Η Τουρκία έμαθε να παίζει πόκερ

Σχετικοί και άσχετοι δημοσιογράφοι, πολιτικοί, ειδήμονες περί τα διεθνή χρησιμοποιούν σχεδόν καθημερινά φρασεολογία ή και πηχυαίους τίτλους με αναφορά στο πόκερ για να εξηγήσουν τη στάση της Τουρκίας στο Α ή στο Β ζήτημα. Προφανώς θέλουν να τονίσουν ή να εξηγήσουν τη σημερινή στάση της Τουρκίας να ξεφύγει από τα καθιερωμένα, με την ηγεσία της να επιδιώκει πράγματα διαφορετικά από το παρελθόν, συγκρουόμενη όχι μόνο με τους γείτονες της αλλά και παραδοσιακούς συμμάχους της. Της καταλογίζουν στάση ταύρου εν υαλοπωλείο ή άσχετου παίκτη του πόκερ που παίζει τα ρέστα του. Είναι έτσι ή μήπως η Τουρκία έχει μάθει πόκερ;

Έχει ειπωθεί από έναν παίκτη μύθο του πόκερ, τον Crandell Addington ότι το limit poker είναι επιστήμη αλλά το no limit είναι τέχνη. Στo limit πόκερ σημαδεύεις ένα στόχο, στο no-limit ο στόχος ζωντανεύει και σε πυροβολεί. Λοιπόν ας δούμε τι ισχύει για την Τουρκία και ως προς την επιστήμη και την τέχνη όχι μόνο του πόκερ αλλά και της πολιτικής.

1. Η Τουρκία δεν είναι χώρα της πλάκας

Με πάνω από 80 εκ. πληθυσμό, 783.562 km2 έκταση και εξαιρετική γεωγραφική θέση - σταυροδρόμι, με ονομαστικό ΑΕΠ 857,429 δισ. $ και σε μονάδες νομισματικής ισοτιμίας 1.988,331 δισ., μέλος του ΝΑΤΟ με τον μεγαλύτερο στρατό μετά τις ΗΠΑ, των  G20, με μεγάλη οικονομική ανάπτυξη. Η σύγχρονη Τουρκία γεννήθηκε, μετά τον ιμπεριαλιστικό διαμελισμό της ηττημένης Οθωμανικής αυτοκρατορίας, χάρη στη νίκη του αναδυόμενου τουρκικού εθνικισμού επί του ελληνικού στρατού. Αυτό δημιούργησε δύο προβλήματα. Το ένα είναι η προσπάθεια δια της βίας να ομογενοποιηθεί εθνικά ενώ δεν έχουν υπάρξει (ή είναι ακόμη ανώριμες) οι απαραίτητες εσωτερικές πολύχρονες διεργασίες και δεύτερο λόγο της εκδίωξης των πληθυσμών που έλεγχαν την καπιταλιστική ανάπτυξη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας (Έλληνες και Αρμένιοι) η μοναδική συγκροτημένη δύναμη που μπορούσε να τους αντικαταστήσει ήταν ο στρατός συνεπικουρούμενος με τις νέες κρατικές δομές που χτίζονταν, με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί ένα στρατιωτικό-βιομηχανικό-επιχειρηματικό σύμπλεγμα, που εξασφάλισε την οικονομική επιβίωση του σύγχρονου τουρκικού κράτους, αλλά αδυνατούσε να το βάλει στην νέα εποχή. Τον ρόλο αυτό έπαιξαν οι δυνάμεις που στήριξαν το AKP στην άνοδο του στην εξουσία συγκρουόμενες σφόδρα με το κεμαλικό κατεστημένο που στηριζόταν στην προηγούμενη κατάσταση.

 

2. Η άνοδος των νέων αυτών δυναμικών κομματιών της αστικής τάξης και των μονοπωλίων, που προήλθαν και από την καπιταλιστική ανάπτυξη της Ανατολίας αλλά και ως συνεργάτες μεγάλων ξένων πολυεθνικών, με την υποστήριξη μεγάλων λαϊκών μαζών που βαρέθηκαν τη διαφθορά και τη φτώχεια, εκφράσθηκε πολιτικά με τον καλύτερο τρόπο από τον νεοβοναπαρτισμό του Ερντογάν, που έπαιξε και παίζει με την αναγκαιότητα της αναβάθμισης της θέσης της Τουρκίας στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό πλέγμα, μη αρκούμενοι στον υποδεέστερο ρόλο του υποτακτικού του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Διεκδικεί με επιμονή και συνέπεια έναν ανεξάρτητο ρόλο που θα της δίνει το δικαίωμα να διευθετεί τα συμφέροντα της επί "ίσοις όροις" δηλαδή με βάση την πραγματική οικονομική, στρατιωτική και πολιτική της δύναμη που θεωρεί ότι είναι αυτή ενός παγκόσμιου παίκτη.

Ο δρόμος αυτός πέρασε από την άρνηση να χρησιμοποιηθεί η βάση του Ινσιρλίκ στον πόλεμο του Ιράκ, που έδωσε τεράστιο κύρος στις μουσουλμανικές μάζες ανά την υφήλιο και φυσικά η αντιπαράθεση της τουρκικής ηγεσίας και προσωπικά του Ερντογάν, με τον κύριο σύμμαχο των αμερικανών στην περιοχή, που είναι το Ισραήλ.

3. Ένας τέτοιος δρόμος δεν ήταν χωρίς μεγάλα και σύνθετα εμπόδια. Επανειλημμένες προσπάθειες του κεμαλικού στρατιωτικού κατεστημένου να ανατρέψει με πραξικόπημα τις νέες πολιτικές δυνάμεις και να ξανακερδίσει την πρωτοκαθεδρία. Η τελευταία αποτυχημένη προσπάθεια έδωσε το έναυσμα για γενικές εκκαθαρίσεις σε όλα τα επίπεδα του κρατικού μηχανισμού και όχι μόνο, πολιτικές διώξεις και αντιδημοκρατικές τρομοκρατικές πρακτικές. Η υπεράσπιση της "υπερήφανης Τουρκίας" που δεν θα δίνει λογαριασμό σε κανένα συγκινεί και κινητοποιεί μέσω του εθνικισμού πλατιές λαϊκές και μικροαστικές και μουσουλμανικές μάζες που είναι και το κύριο μαζικό πολιτικό στήριγμα του καθεστώτος.

4. Στην πορεία αυτή σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι ταξικοί αγώνες των Τούρκων, Κούρδων κλπ εργαζομένων οι οποίοι αντιμετώπισαν την πιο πολυποίκιλη άγρια τρομοκρατία, βάφοντας με το αίμα τους κάθε κατάκτηση, εργασιακή, δημοκρατική ή άλλη στη σύγχρονη Τουρκία. Σήμερα γνωρίζουν ξανά σκληρές διώξεις, φυλακές, τρομοκρατία και εξόντωση πολλές φορές.

5. Από την παραπάνω περιγραφή γίνεται κατανοητό ότι η σημερινή ηγεσία της Τουρκίας, δέσμια των δυνάμεων που εκφράζει, δεν μπορεί να διεκδικήσει την αναβάθμιση του ρόλου μιας δημοκρατικής, πολυεθνικής, πολυπολιτισμικής και ανεξάρτητης, πρώτα από όλα από τον ιμπεριαλισμό, Τουρκίας αλλά ακολουθώντας τον μόνο δρόμο που ξέρουν τα μονοπώλια και οι καπιταλιστές, αυτόν της δύναμης και της επιβολής, πάει να επιβάλει τη θέση της με συγκεκριμένη στρατηγική:  α) Κινητοποίηση και ομογενοποίηση των εσωτερικών δυνάμεων δια του αυταρχισμού και του εθνικισμού  β) εξαγωγή της εσωτερικής δυναμικής αλλά και προβλημάτων (θανάσιμος κίνδυνος εδαφικού ακρωτηριασμού λόγο κουρδικού ζητήματος που θα ακρωτηριάσει και τις επιδιώξεις της) δια του εκτοπισμού των άλλων στον ζωτικό χώρο που την περιβάλλει περιμένοντας μακροπρόθεσμο συμβιβασμό τους (βλέπε κουρδικές περιοχές με τη Συρία και όχι μόνο, Αρμενία, Ιράκ, Αιγαίο κλπ)  γ) Ευθεία αντιπαράθεση, με αυτόνομη γραμμή, με τον αμερικάνικο και ευρωπαϊκό ιμπεριαλισμό, που έχουν τα δικά τους συμφέροντα και επιδιώξεις και την ανατροπή της απόλυτη κυριαρχίας τους στην περιοχή. Επιδίωξη ενός συμβιβασμού που δεν θα καταγράφει απλώς τα συμφέροντα της τουρκικής αστικής τάξης αλλά θα τα παίρνει υπόψιν σε όλες τις μοιρασιές "ανάλογα με το κεφάλαιο" του καθενός.

6. Η τουρκική ηγεσία, πολιτική και οικονομική, γνωρίζει ότι είναι πολύτιμη για όλες τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις της εποχής. Και το βάθος πεδίου της οικονομίας της, και η γεωστρατηγική της θέση είναι κρίσιμης σημασίας. Γι αυτό μετατοπίζεται στο ιμπεριαλιστικό πλέγμα προσεγγίζοντας τον πρώτο οικονομικό πυλώνα, την Κίνα, τον μόνο στρατιωτικό αντίπαλο που μπορεί να αντισταθεί στις ΗΠΑ, την Ρωσία, και τη μόνη περιφερειακή δύναμη με αυτόνομο ρόλο στην περιοχή, το Ιράν, απειλώντας τους δυτικούς να αποδεχθούν το νέο της ρόλο αλλιώς θα δημιουργηθεί ένα ατέλειωτο συνεχές από τον Ειρηνικό ως τη Μεσόγειο που θα απειλεί μεσοπρόθεσμα την κυριαρχία τους και κοντοπρόθεσμα την ενεργειακή τους επιβίωση.

7. Έτσι λοιπόν οι επιμέρους στόχοι απομάκρυνσης του κουρδικού κινδύνου (κίνδυνος ακρωτηριασμού άρα και υποβάθμισης) δια της στρατιωτικής μηχανής της και εξαναγκασμό των Κούρδων σε επώδυνο συμβιβασμό και η συμμετοχή στα κέρδη από τους υδρογονάνθρακες στην περιοχή δένονται με την στρατηγική της επιδίωξη. Η ελληνική αστική τάξη, πληγωμένη από την κρίση αλλά σημαντική στην περιοχή, και η κυπριακή, που ονειρεύονται αναβάθμιση και κέρδη και δια των πραγματικών ή φανταστικών πόρων ή δια της "χρησιμότητας" τους στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις που κοντράρει σήμερα η τουρκική αστική τάξη δεν αντιλαμβάνονται ότι είναι πολύ μικροί για να μην είναι αναλώσιμοι. Η προσκόλληση τους σε δήθεν άξονα με το κράτος δολοφόνο του Ισραήλ και το δικτατορικό καθεστώς της Αιγύπτου, οι κορώνες για ενίσχυση των δεσμών με τους "παραδοσιακούς συμμάχους", τις ΗΠΑ, την ΕΕ, το ΝΑΤΟ (κύρια στηρίγματα της αστικής τάξης ενάντια στον εσωτερικό εχθρό, τους εργαζόμενους) με αναβάθμιση της λογικής παραχώρησης γης και ύδατος (Σούδα, Αλεξανδρούπολη, Κάρπαθος, εξοπλισμοί κοκ κοκ) μόνη πιθανή κατάληξη θα έχει μια νέα "μικρασιατική καταστροφή".

8. Η Τουρκία παίζει "χοντρό παιχνίδι". Νοιώθει ότι το δικαιούται, νοιώθει  ότι μπορεί. Αν επιβάλει τη θέληση της σχετικά γρήγορα, αν πάρει μερικούς γύρους τώρα, θα έχει πολλές πιθανότητες να φύγει με μεγάλα κέρδη από το τραπέζι. Μόνος της εχθρός είναι ο φθοροποιός χρόνος. Και είναι ο μόνος εχθρός της όχι γιατί θα έχει μόνο εξαντλήσει το κεφάλαιο της αλλά γιατί τα δεινά των ιμπεριαλιστικών πολιτικών αφυπνίζουν, ενεργοποιούν τους λαούς, ομογενοποιούν τις επιδιώξεις τους και αυτός είναι ο πραγματικός μεγαλύτερος εχθρός της τουρκικής αστικής τάξης και εντός και εκτός. Ο Ερντογάν, κύριος πολιτικός εκφραστής των επιδιώξεων της, έχει αποδείξει ότι ξέρει να παίζει πόκερ. Το κατέχει το παιχνίδι και τα όρια του.

Για την ελληνική κυβέρνηση, την αντιπολίτευση της πλάκας και την αστική τάξη που έδωσε τη μισή χώρα για να σωθεί στην κρίση και ονειρεύεται τον πολύφερνο γαμπρό, θα πρέπει να επαναλάβουμε μια παλιά ρήση ενός άλλου μύθου του πόκερ, του Amarillo Slim, "αν δεν έχεις βρει το κορόιδο μετά από το πρώτο μισάωρο σε ένα τραπέζι, τότε το κορόιδο είσαι εσύ"!

του Αλέξανδρου Καπακτσή (από την "Εύφορη Πεδιάδα")

Σχετικά:

1. Τι συμβαίνει στην Τουρκία

A Model For S&P 500 Bottoms (Are We There Yet?)

Η τελευταία (απότομη) πτώση στα αμερικάνικα χρηματιστήρια έφερε ρίγη στις παγκόσμιες αγορές μετοχών υπενθυμίζοντας μας ότι η αμερικάνικη (και όχι μόνο) φούσκα μπορεί ανά πάσα στιγμή να σκάσει συμπαρασύροντας και το ΧΑΑ. 

Για το θέμα αυτό βρήκα ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο τεχνικής ανάλυσης συγκεκριμένου διαγραμματικού μοτίβου που δημοσιεύτηκε από τον Tushar Chande στο www.stockcharts.com

Here I explore recent key lows and bottoming patterns in the S&P 500 in order to understand how they may apply to the current market decline. Naturally, the past may give us clues, but there is always uncertainty about how the bottom will form this time. For obvious reasons, I will ignore "V" bottoms, that often form during up-trends, since they require no further elaboration.

Chart 1: A template for S&P 500 Double Bottoms The initial low is followed by a rebound into the Fibonacci retracement zone. A relatively rapid 8-10 day decline is a firm test of the initial low. A rapid rally recovers the second retest decline in roughly half the time (4-5) days and the market rises through the Fibonacci retracement zone to make new highs.

A Template For S&P 500 Bottoms

The 2016 double bottom in Jan/Feb offers a useful template (see Chart 1). First, note that the initial low is followed by a retracement into the 38.2% - 61.8% Fibonacci range i.e., in rough terms, a rebound of 38% to 62% of the amplitude of the decline leading into the first low. Then, there is a fairly rapid decline to retest the first low, that usually seems to occur in 8-10 trading days. The rebound off the second low is very rapid, recovering the decline over the previous 8-10 day range in 3-5 days. The Chande Trend Meter has fallen below 20, and may show a flat trend even a positive divergence.

The 2015 Bottom

The $SPX August/September 2015 bottom follows the same template as Chart 1. The rebound off the initial low was into the Fibonacci 38.2%-68.2% retracement region, followed by a rapid 8-day sell-off to retest the first low. The Chande Trend Meter (CTM) was below 20 and we see a slight positive divergence in the CTM in to the second low. The recovery rebound was a four day affair into the Fibonacci retracement zone.

Chart 2: The August/September 2015 low followed the same template as Chart 1. An initial low, then a rebound into the Fibonacci retracement zone, a 8-10 day sell-off to retest the low and then a quick recovery rebound off the second low.

March 2008 Bottom

Knowing what came later in 2008, I hesitate to call this a bottom, but it fits the Chart 1 template. An initial low followed by a retracement into the Fibonacci zone, then a 8-10 day decline to form a second bottom. Here the bounce off the bottom was quite slow, perhaps showing the reluctance of the market. However, the Chande Trend meter was below 20 and showed positive divergence.
Chart 3: Knowing what followed later in 2008, this low shows that it followed the template in Chart 1, but the rebound was only a brief respite. Hence, the bottoms can be vulnerable failure later in the sequence.

The 1999-Bottoming Process

In 1999 we had what amounts to a triple bottom. The rebound off the first low took the market outside the Fibonacci retracement zone. A slow decline (20-22 days) into the second low gave the usual rapid rebound  into the Fibo zone. However, this was followed by a third rapid retest, that took only 4 days and formed a new low, so it is not strictly correct to call it a double bottom, but we will loosely call it a triple bottom. The Chande Trend Meter was below 20 for each of the lows, and one could argue it did not make a new low at the third bottom, so perhaps that was a sign of the rebound to follow.

Chart 4: In 1999 we see a more complex bottoming process that also gives us clues for the failure mode. Here the rebound off the initial low went above the 62% Fibonacci rebound level. Then there was a  lazy decline to retest the original low,  followed by expected rapid rise off the bottom.  However, instead of the follow through, we get another test of the initial low, that formed a marginal new low,  so we can only loosely call this a triple bottom. The rapid rally off the third low is similar to the recovery rally in the template from Chart 1.

How This Bottoming Pattern Fails (2000-2001)

It is also useful to understand how the double bottom fails.  In late 2000, we had the initial signs of a bottom along the template of Chart 1. The initial bottom was followed by expected rebound into the Fibonacci range. A somewhat slow dribble down into the initial low gave us the retest. Then, the subsequent rebound was halted at the lower edge of the Fibonacci zone and a third retest of the initial low made a new low, still within our loose triple bottom like 1999. However, the rebound again stalled at the bottom of the Fibonacci zone, and a new low (down arrow) clearly broke even the 1999 template. In any case, any purchases near the initial low would have been a low-risk entry point that would have allowed the usual risk control dollar hard stop to exit the trade with modest losses.

Chart 5: The failure mode in 2000-2001 is important to understand how the pattern can fail. A loose triple bottom (as in Chart 4) fails to follow-through above the initial Fibonacci retracement zone, and breaks down, below the initial low for a fourth time. The attempt at the fourth retest of the initial low failed and the down-trend resumed.

Summary of S&P 500 Bottom Pattern

I can summarize the bottoming process as follows:

1. Initial low forms.
2. Market rebounds into Fibonacci retracement zone, confirming location of initial low.
3. A relatively rapid 8-10 day decline into the first low forms the second low.
4. Market rebounds rapidly off the second low to resume uptrend.
5. The Chande Trend Meter is below 20 and we may see a positive divergence at the second low.
6. A third retest of the initial low with a marginally lower low is possible.
7. A third low open the possibility of a failed bottom pattern, and we should be alert to the risk of fresh new lows negating the pattern.

Are We There Yet?

The amplitude of the current decline is in line with historical declines. Bloomberg has a nice chart of declines from new highs since 1945. If we remove the declines worse than -15%, then the average decline is -11.34%, and lasted 63 days on average. Hence, the current decline, which has covered about -11.8% is right near the average. However, we are only a few days into the decline.
We have located the initial low, since the rebound has taken us to the top of the Fibonacci retracement zone. The Chande Trend Meter is well above 20 [η υπογράμμιση δική μου], so this has been quite a rapid descent. If the market were to follow the template of Chart 1, we should see a 8-10 day decline to retest the 2532 low, followed by a rebound to new highs. Will the market actually do that? Only time will tell.

Chart 6: The current decline has formed the initial low and rebounded into the Fibonacci retracement zone. We have two possibilities here. One, the market continues to new highs and forms a "V" bottom. The second possibility is that we will see a 8-10 day sell-off to retest the second low. Note that the Chande Trend Meter is well above 20, which breaks the pattern, and may imply that a "V" bottom is more likely. Only time will tell.

Looking Ahead

The 2018 market is not quite following the template of Chart 1 since the CTM is above 20 (perhaps due to the speed of the decline). So we have to watch exactly how the pattern develops, but at least we can narrow the possibilities to two at the moment, which is actually quite helpful. I am leaning towards a replay of the template in Chart 1, but only time will tell.
I touched on the bottoming process in my previous posts (here, and here). Others, notably Tom Bowley (here and here),  Martin Pring and Art Hill have also touched upon the topic, so you may also wish to check out their thoughts as well.