·
Υποτιμήθηκαν οι υλικοί αρμοί του κοινωνικοπολιτικού μπλοκ εξουσίας με βάση το χρήμα, που έρρευσε άφθονο ● Πώς ο Μητσοτάκης χρηματοδότησε αδρά τη συγκρότηση αυτού του μπλοκ μέσω «χειρουργικής» διοχέτευσης του δημόσιου χρήματος στους κατάλληλους αποδέκτες ● Πώς ο προσανατολισμός του ΣΥΡΙΖΑ στη μεσαία τάξη και το πολιτικό κέντρο αποδιάρθρωσε το μπλοκ εξουσίας των εργατολαϊκών στρωμάτων
---
Ο πλεονασμός «ας μιλήσουμε για την πολιτική πολιτικά» είναι ταυτόχρονα και μια έλλειψη: δεν μπορείς να μιλήσεις αξιόπιστα για την πολιτική αν δεν μιλήσεις για κοινωνικά συμφέροντα και κοινωνικές τάξεις, κάνοντας αφαίρεση των υλικών όρων που προσδιορίζουν την πολιτική τους συμπεριφορά – η πολιτική δεν είναι μόνο ούτε καν κυρίως ζήτημα αξιών.
Ταυτόχρονα, δεν μπορείς να μιλήσεις αξιόπιστα για σημαντικά πολιτικά γεγονότα χωρίς να λάβεις υπόψη του τους ιδεολογικούς παράγοντες που προσδιορίζουν τις πολιτικές συμπεριφορές: τις παραδόσεις και τα συμβολικά στοιχεία, που στα μάτια των πολιτών ερμηνεύουν, επιβεβαιώνοντάς τες ή όχι, τις διακηρύξεις των κομμάτων.
Από αυτή την άποψη το εκλογικό αποτέλεσμα, μη αναμενόμενο σχεδόν από τους πάντες, δεν είναι παρ’ όλα αυτά ανεξήγητο. Μέσα από τις κάλπες αναδύθηκαν δύο βασικές αλήθειες: Πρώτο, έχει συγκροτηθεί ένα ισχυρό κοινωνικό μπλοκ εξουσίας, το οποίο «εκπροσωπεί» και διευθύνει ο Κυριάκος Μητσοτάκης – μέσα από έναν παρα-κρατικό και παρα-κομματικό μηχανισμό «επιτελών», έχοντας αναγορευτεί σε σημείο σύγκλισης και έκφρασης ενός συνασπισμού κοινωνικών συμφερόντων. Δεύτερο, το εν δυνάμει αντίπαλο δέος, ο συνασπισμός κοινωνικών συμφερόντων που συγκροτήθηκε την περίοδο 2010-2015 του αντιμνημονιακού αγώνα υπό τον ΣΥΡΙΖΑ και με σημείο σύγκλισης και έκφρασης τον Αλέξη Τσίπρα αποδεικνύεται ότι είχε ήδη αποσυγκροτηθεί τόσο, ώστε ο ΣΥΡΙΖΑ να υποστεί μια δεινή εκλογική ήττα.
Το «κόμμα των ικανοποιημένων»
Τι εκπροσωπεί το θριαμβευτικό εκλογικό αποτέλεσμα της ΝΔ; Ένα κοινωνικό συνασπισμό συμφερόντων των ικανοποιημένων από τη διακυβέρνηση Μητσοτάκη, σε μορφή πυραμίδας, όσων είδαν τη ζωή τους και τις δουλειές τους να καλυτερεύουν ή να σταθεροποιούνται προς τα πάνω μετά το 2019, οι οποίοι δεν θέλουν με κανέναν τρόπο και για κανέναν λόγο (όπως για παράδειγμα η δημοκρατία, το κράτος δικαίου, τα δικαιώματα των μη ικανοποιημένων ή των μεταναστών) να απολέσουν τις «κατακτήσεις» τους.
● Στην κορυφή της πυραμίδας, η μεγάλη αστική τάξη –είναι η πιο σωστή έννοια για να την περιγράψουμε. Η οποία ευνοήθηκε και στηρίχτηκε παντοιοτρόπως από την κυβέρνηση Μητσοτάκη: Πρώτα απ’ όλα, με την κατάλληλη διοχέτευση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης (ΤΑΑ) στους… κατάλληλους αποδέκτες. Που δεν είναι απλώς κάποιοι «φίλοι» ούτε «10 οικογένειες» (όπως θέλει κι ένας αριστερός μύθος), αλλά πάνω από 100 μεγάλες επιχειρήσεις, που θα γίνουν πολύ περισσότερες στα επόμενα χρόνια. Από αυτή την κορυφή οργανώνεται ένα ευρύ δίκτυο υπεργολαβιών προς χιλιάδες και δεκάδες χιλιάδες μεσαίους και μικρομεσαίους (επιχειρήσεις και επαγγελματίες).
Στο σκέλος των επιδοτήσεων του ΤΑΑ, η ίδια η κυβέρνηση οργανώνει ένα ανάλογο δίκτυο με τις απευθείας αναθέσεις, που επίσης αφορά χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις και επαγγελματίες. Ύστερα, με την ανάδειξη της χώρας σε ελκυστικό προορισμό για πάσης φύσεως επενδυτές κερδοσκόπους, καθώς η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει πείσει και με το παραπάνω ότι είναι αποφασισμένη να παραμερίσει οποιοδήποτε «εμπόδιο»: από εργατικά και συνδικαλιστικά δικαιώματα μέχρι και περιβαλλοντικές διατάξεις. Μια ληστρική ανάπτυξη, που τραβάει σαν το μέλι τους κερδοσκόπους, κάνει ασύδοτους τους εγχώριους επιχειρηματίες και υπόσχεται «χρυσές δουλειές».
Η αστική τάξη, μεγάλη και μεσαία, ακόμη και ένα σεβαστό τμήμα της μικρής, είναι «μασίφ» με αυτή την ανάπτυξη, που εγγυάται αυτή η κυβέρνηση καλύτερα από οποιαδήποτε άλλη και εκπροσωπεί ο Μητσοτάκης. Η εκρηκτική άνοδος των κερδών των εισηγμένων επιχειρήσεων, από χρόνο σε χρόνο το 2021 και το 2022, είναι η «φαντασμαγορική» εκδήλωση της αφρόκρεμας των ικανοποιημένων, αλλά κάτω από αυτή την κορυφή ζει ένα εκτεταμένο, πανελλαδικά δικτυωμένο «κύκλωμα» συμφερόντων μεσαίας και μικρής εμβέλειας.
● Ειδική παράμετρος, η μικρομεσαία έως μεγάλη αστική τάξη του τουρισμού: Η διάχυσή του σε χρόνο (όλο το έτος) και χώρο (ανάπτυξη του τουρισμού των πόλεων και των ορεινών περιοχών), σε συνδυασμό με τη ραγδαία ανάπτυξη του airbnb δημιουργεί ένα ανάλογο, πανελλαδικής κλίμακας και δικτύωσης «σύμπαν» ικανοποιημένων –με τα πολλά, τα λιγότερα, τα ελάχιστα…
● Η μείωση της ανεργίας, με επέκταση της μερικής απασχόλησης σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, με κακοπληρωμένες δουλειές και με voucher, αλλά και τα ιδεολογικά και συμβολικά ανταλλάγματα που παραπέμπουν στις ιδέες του «πατρίς - θρησκεία - οικογένεια» και «νόμος - τάξη – ασφάλεια», επεκτείνουν προς τη βάση της πυραμίδας μια «ασφάλεια του τρόμου», με θύματα ιδεολογικά αποπροσανατολισμένα (εξαιτίας της ιδεολογικής ηγεμονίας των νεοφιλελεύθερων ιδεών, αλλά και των λαθών και της ανεπάρκειας της Αριστεράς) πληβειακά στρώματα.
Με υλικούς όρους, αλλά και με όρους νεοφιλελεύθερης ιδεολογικής ηγεμονίας, ο Μητσοτάκης έχει χτίσει ένα κοινωνικό μπλοκ εξουσίας, που αναδύθηκε σαν έκπληξη μέσα από τις κάλπες, καθώς ενσωματώνει και την ενοχή ότι «το συμφέρον μας είναι αυτό, παρόλο που “υπάρχουν ζητήματα” με τη δημοκρατία και τα δικαιώματα των "από κάτω"»... Σε αυτό το μπλοκ εξουσίας βρήκαν θέση ή θεσούλα και η κοινωνική άκρα δεξιά και τα πολιτικά της ορφανά.
Η μεσαία τάξη… κοιμάται αλλού
Την περίοδο 2010-2015, ένα άλλο κοινωνικό μπλοκ εν δυνάμει εξουσίας ήταν σε διαδικασία συγκρότησης, με πολιτικό εκπρόσωπο τον ΣΥΡΙΖΑ: Το κοινωνικό μπλοκ της εργατικής τάξης και των εν δυνάμει ή συγκυριακά συμμάχων της. Ωστόσο, από το σημείο της μετατροπής του ΟXI του δημοψηφίσματος σε NAI τον Ιούλιο του 2015 και με ενδιάμεσους σταθμούς το τρίτο μνημόνιο και τη μνημονιακή θητεία του το 2015-2019, αλλά και το είδος της αντιπολίτευσης που άσκησε την περίοδο 2019 μέχρι σήμερα, αυτό το εν δυνάμει κοινωνικό μπλοκ εξουσίας των "από κάτω" αποδυναμώθηκε και εν τέλει αποδιαρθρώθηκε στις εκλογές του 2023.. (βλέπε τον παρατιθέμενο πίνακα). Η στροφή στο πολιτικό κέντρο και στη μεσαία τάξη λειτούργησε σαν μηχανισμός αποξένωσης και «ξενερώματος» για όλο αυτόν τον κόσμο, τον κατακερμάτισε και τον έστρεψε (εκτός από «αδιάβαστο») σε αντιφατικούς πολιτικούς προσανατολισμούς.
Ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε τόσο προς τα δεξιά όσο και προς τα αριστερά, κυρίως όμως αστόχησε στον προσανατολισμό στη μεσαία τάξη. Τα αποτελέσματα (βλέπε τον παρατιθέμενο πίνακα) έδειξαν ότι έχασε μεγάλο μέρος της επιρροής του στα εργατολαϊκά στρώματα ενώ η μεσαία τάξη κοιμόταν σε άλλες κλίνες…
Η μεσαία τάξη (που προϋποθέτει αυτονόητα διάκριση από την κατώτερη τάξη) αποδείχτηκε κοινωνική βάση του μπλοκ εξουσίας του Μητσοτάκη και εν μέρει εκλογική επιρροή του ΠΑΣΟΚ. Και αυτό δεν έγινε από «λάθος»...
Τα οικονομικά της «μεσαίας» τάξης
Τι είναι, άραγε, η μεσαία τάξη; Υπάρχει τέτοιο πράγμα ή τζάμπα μιλάμε;
Απαντώ, προκαταβολικά, με μια απλή μεθοδολογική παρατήρηση. Αν χρησιμοποιήσουμε εισοδηματικά στοιχεία, υπάρχει, ειδικά στην Ελλάδα, ο κίνδυνος, εντός της «μεσαίας τάξης», να εμφανίζονται ως «πλούσια» τα μπλοκάκια, στο μέτρο που αυτά δηλώνονται, ενώ οι γνήσιοι επιχειρηματίες και επαγγελματίες παρουσιάζονται ως φτωχοδιάβολοι.
Επομένως, έχει σημασία, αναφορικά με την ανάλυση, που ακολουθεί, να έχουμε υπόψη πως -και μέσα στη «μεσαία» τάξη- οι έντιμοι και οι «κρυμμένοι» μισθωτοί είναι αυτοί που υφίστανται το μεγαλύτερο βάρος. Πάμε να δούμε τώρα τι δείχνουν τα στοιχεία.
Σε ότι αφορά τον πλούτο, την περιουσία, ένα 30-35% του πληθυσμού, με εσωτερικές διαβαθμίσεις, κατέχει το 80% του πλούτου.
Το πάνω 10% του πληθυσμού κατέχει το 56% του συνολικού πλούτου, το επόμενο («μεσαίο») 40% το 42% του πλούτου -το 28% + 14%, μοιρασμένο σε δύο ίσα πληθυσμιακά μέρη του 20%, ανώτερο και κατώτερο των «μεσοστρωμάτων»- και το κατώτερο 50%, μόλις, το 4% του πλούτου.
|
Ποσοστό του πληθυσμού |
Ποσοστό του πλούτου |
||
|
ανώτερο 30% |
ανώτερο 10% |
56% |
84% |
|
20% |
28% |
||
|
20% |
14% |
||
|
50% |
4% |
||
Ας δούμε τι γίνεται με τις καταθέσεις. Το 72%, λοιπόν, των καταθετών στην Ελλάδα έχει καταθέσεις μέχρι 1000 ευρώ, ενώ οι μισοί εξ αυτών έχουν μηδενικές καταθέσεις. Αυτό το 72% κατέχει μόλις το 1.7% των συνολικών καταθέσεων.
Στην άλλη πλευρά της κλίμακας, το 1.8% κατέχει το 53% των αποταμιεύσεων, ενώ στο ανώτερο 30% ανήκει το 98.3% των συνολικών καταθέσεων! Ψάχνοντας το κοινωνικό προφίλ των διαφόρων κατηγοριών, βλέπουμε το απολύτως αναμενόμενο. Στον πυθμένα βρίσκονται, κυρίως, ιδιωτικοί υπάλληλοι -εργάτριες, δηλαδή- και άνεργοι. Όσο ανεβαίνουμε τη σκάλα, τόσο αυξάνεται το πλήθος των στελεχών στον ιδιωτικό τομέα και των ελεύθερων επαγγελματιών, ενώ στα μεσαία προς ανώτερα επίπεδα αποταμίευσης κυριαρχούν στελέχη επιχειρήσεων και ελεύθεροι επαγγελματίες.
Το μοντέλο συσσώρευσης στη χώρα μας έχει διαμορφωθεί ώστε να βασίζεται σε ένα και μόνο συγκριτικό πλεονέκτημα: την πάμφθηνη και τρομοκρατημένη εργασιακή δύναμη. Ένα μεγάλο τμήμα μικρομεσαίων εργοδοτών είναι οι πιο άγριοι εκμεταλλευτές των ανθρώπων της δουλειάς. Μισθοί πείνας, που δεν πληρώνονται και πάντοτε, άπειρες απλήρωτες υπερωρίες, μαύρη εργασία, εργοδοτική τρομοκρατία και όλα τα δεινά του κόσμου δεν αποτελούν εξαίρεση, αλλά τον απόλυτο κανόνα.
Η φοροδιαφυγή και η φοροκλοπή, από την άλλη, είναι ένα σπορ που εμπλέκει ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Είναι τόσο εκτεταμένα αυτά τα φαινόμενα που εξηγούν γιατί η φορολογία αντί να διορθώνει, επιδεινώνει κατά πολύ την αρχική εισοδηματική ανισότητα. Να τα στοιχεία για την κατανομή των φόρων σε έμμεσους και άμεσους: Οι έμμεσοι, ισχυρά αντιπροοδευτικοί -αντιλαϊκοί φόροι το 2021 ήταν το 17.1% του ΑΕΠ έναντι 13.4% στην Ευρωζώνη. Αντίστοιχα, οι άμεσοι φόροι ήταν στο 9.4%, ακριβώς όσο και στην Ευρωζώνη.
Σε ό,τι αφορά, ειδικά, τους άμεσους φόρους, δε, τα πράγματα είναι εξωφρενικά. Είναι χαρακτηριστικό πως το 82% του δηλωθέντος εισοδήματος ανήκει σε μισθωτούς και συνταξιούχους. Την ίδια στιγμή, τα 2/3, σχεδόν, των ελεύθερων επαγγελματιών δηλώνουν ετήσιο εισόδημα κάτω των 10000 ευρώ, οι μισοί λιγότερο από 5000, το 25% κάτω από 1000 ευρώ. Οι επαγγελματίες όλων των ποικιλιών δηλώνουν εισοδήματα στο 4.5% των συνολικών!
Για να το πω κι αλλιώς: οι περίπου 400.000 ελεύθεροι επαγγελματίες στη χώρα εμφανίζουν ετησίως ακαθάριστα έσοδα 40 δισεκατομμυρίων ευρώ, από τα οποία μόλις τα 4 υπόκεινται σε φορολόγηση! Είναι πραγματικά αδιανόητο, λοιπόν, πως ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει γι’ αυτήν την κατηγορία αφορολόγητο 10.000 ευρώ, που σημαίνει πως η φορολογική τους συνεισφορά θα γίνει μηδενική, ακριβώς! Αν πάρουμε το σύνολο των φορολογούμενων, μόλις το 32% του πληθυσμού, στο σύνολό του, σχεδόν, μισθωτοί και συνταξιούχοι, δηλώνει εισοδήματα άνω των 10.000 ευρώ τον χρόνο.
Πάμε τώρα στα νομικά πρόσωπα, τις ποικίλων νομικών μορφών επιχειρήσεις. Από το σύνολο των 300.000 επιχειρήσεων μόνο 10.000 -το 3.3%- δηλώνουν φορολογητέα κέρδη άνω των 150.000 ευρώ. Περίπου 240.000 επιχειρήσεις –το 80%- δηλώνουν ζημιές ή κέρδη, που είναι μικρότερα από το εισόδημα του εργάτη, που αμείβεται με των κατώτατο μισθό –λιγότερο, δηλαδή, από 10.000 ευρώ. Σε ότι αφορά τα συνολικά μεγέθη, το 2021, τα φορολογητέα κέρδη ήταν 14 δισεκατομμύρια ευρώ, από τα οποία οι 290.000 στις 30.000 επιχειρήσεις δήλωσαν μόλις τα 2 δισεκατομμύρια. Κάποιοι υποθέτουν πως τα «μονοπώλια» εκμεταλλεύονται, εκτός από τους εργαζόμενους και τις «μικρομεσαίες» επιχειρήσεις. Η μαύρη αλήθεια είναι πως οι τελευταίες φοροκλέβουν σε επίπεδα ρεκόρ -ίσως και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Δεν είναι, όμως, μόνο το γεγονός πως το δηλωθέν εισόδημα από νομικά πρόσωπα και ελεύθερους επαγγελματίες είναι προκλητικά μικρό. Σε αυτό θα πρέπει να προσθέσουμε πως οι συντελεστές φορολόγησης κερδών και μερισμάτων αθροιστικά είναι στην Ελλάδα 27%, ενώ στη Δανία και στην Ιρλανδία είναι 64%, στη Γαλλία 62%, στη Γερμανία και στην Ολλανδία, περίπου, 55%, στην Πορτογαλία 60%, στην Ισπανία και την Ιταλία πάνω από 52%.
Χρειάζονται άλλα στοιχεία; Το πράγμα, νομίζω, βοά.
Σχετικό
1. Οι εκλογικές μετατοπίσεις στις βουλευτικές εκλογές της 21ης Μαΐου
