Πόσο... σχεδιασμένο το "σχέδιο Βαρουφάκη";

Δυο κριτικές απόψεις για το "σχέδιο Βαρουφάκη" όπως αυτό εμφανίστηκε εκ νέου τις τελευταίες ημέρες στην πολιτική σκηνή.  

Παράλληλο Νόμισμα και Παράλληλες Ανοησίες Bαρουφάκη και Aντιπολίτευσης…

[…]

Επειδή το ζήτημα του παράλληλου νομίσματος επανέρχεται κατά περιόδους, ας αφιερώσουμε λίγες σειρές, για να καταλάβει ο αναγνώστης, ότι πρόκειται περί ανέφικτης πρότασης. Πολλοί το έχουν προτείνει, ανάμεσα στους φανατικούς υποστηρικτές του, υπήρξε και ο κ. Παπαδημητρίου που βρίσκεται σήμερα στο υπουργείο Ανάπτυξης, ενώ μετά την υπουργοποίησή του, μάλλον έπαθε και κάποια σχετική αμνησία.

Με ολοκληρωμένο τρόπο η πρόταση έχει τεθεί από τον καθηγητή οικονομικών Hillinger, ο οποίος όμως σε ένα σημείο το βλέπει και ως πιθανό βήμα εξόδου από το ευρώ, σε άρθρο του που παραθέτουμε στο τέλος. Έντονη αρθρογραφία είχε αναπτύξει όπως είπαμε και ο πάσχων από αμνησία σήμερα, καθηγητής κ. Παπαδημητρίου, μέσω και του γνωστού Ινστιτούτου Levy.

H ολοκληρωμένη πρόταση για παράλληλο νόμισμα (όχι του Βαρουφάκη, που είναι και «μπαλώματα» αυτής όπως την εξηγούν σήμερα, αυτός και οι «συνεργάτες του», αν υπήρξε βέβαια και χτες…) συνοπτικά συνίσταται στο εξής: 
α) Η ελληνική κυβέρνηση εκδίδει δεύτερο νόμισμα το οποίο χρησιμοποιείται για εσωτερικές πληρωμές-εισπράξεις στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, όσο και για δημόσιες δαπάνες.
β) Η νέα «δραχμή» δεν μετατρέπεται σε ευρώ.
γ) Δεν χρησιμοποιείται για τραπεζικό δανεισμό.

Η πρόταση έχει προφανή σκοπό να ενισχύσει την ενεργό ζήτηση, κυρίως μέσω αύξησης δημόσιων δαπανών. Αν δεχτούμε για χάριν της συζήτησης, ότι το δεύτερο νόμισμα, θα αποκτήσει αξιοπιστία και έχει μια σταθερή ισοτιμία σε σχέση με το ευρώ, που εγγυάται το δημόσιο, τότε θα είναι σαν η Ελλάδα να εκδίδει ένα μόνο νόμισμα το ευρώ. Η Ελλάδα, δηλαδή, θα εκδίδει νόμισμα στην ποσότητα που εκείνη θέλει, θα την ελέγχει αυτή την ποσότητα και θα την αυξάνει κατά το δοκούν, και κυρίως θα χρηματοδοτεί δημόσιες δαπάνες. Ουσιαστικά, μονομερώς θα ανακτήσει το εκδοτικό προνόμιο, που είχε καταργήσει η συνθήκη του Μάαστριχτ.

Υπάρχει βέβαια και το άλλο σοβαρό ζήτημα, ότι μια τέτοια πολιτική, που δεν συνδυάζεται με συναλλαγματική πολιτική-υποτίμηση, δεν αντιμετωπίζει-διορθώνει το πρόβλημα ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Έτσι η αύξηση της εγχώριας ζήτησης, θα δημιουργήσει εξωτερικό-εμπορικό έλλειμμα που θα πρέπει να χρηματοδοτήσει η Ε.Κ.Τ. μέσω των μηχανισμών της (Target 2). Στην πράξη, εμείς θα αυξάνουμε την ενεργό ζήτηση, τις δημόσιες δαπάνες και την κατανάλωση που σε ένα μεγάλο βαθμό η αύξησή της, θα καλύπτεται από αγαθά από το εξωτερικό, που θα τα πληρώνουμε μέσω δανεισμού από την Ε.Κ.Τ….. όμορφη ιδέα για να ήταν αληθινή….

Είναι σαφές ότι η πρόταση αυτή είναι έκνομη όσο αφορά την ΟΝΕ. π.χ: Το άρθρο 128 της συνθήκης της ΟΝΕ ορίζει ότι η Ε.Κ.Τ. είναι η μόνη αρμόδια να εκδίδει νόμιμο χρήμα εντός της ευρωζώνης.

Κάποιος αφελώς μπορεί να ρωτήσει, τι θα μας κάνουν;

Σίγουρα, θα διακοπεί κάθε μηχανισμός ενίσχυσης της ρευστότητας των ελληνικών τραπεζών, μέσω ELA κλπ.. Αλλά το κυριότερο θα διακοπεί ο μηχανισμός κάλυψης των ελλειμμάτων του Ι.Τ.Σ., οπότε οι εμπορικές πράξεις της χώρας θα συναντήσουν μεγάλα προβλήματα. Τέλος η Τράπεζα της Ελλάδας λογικά θα φύγει και από το σύστημα Ευρωπαϊκών Κεντρικών Τραπεζών κλπ, κλπ, κλπ…

Η πρόταση λοιπόν αυτή στερείται σοβαρότητας, γιατί στο βαθμό που γίνει επιτυχημένα (δηλαδή, το παράλληλο νόμισμα είναι αξιόπιστο) είναι σαν η Ελλάδα να τυπώνει από μόνη της ευρώ (και τέτοια παλαβή πρόταση έχουμε ακούσει), με τις ανάλογες συνέπειες. Διότι κανείς εντός της ΟΝΕ δεν μπορεί να εκδίδει νόμιμο χρήμα πλην της Ε.Κ.Τ. ή με την άδειά της, τα εθνικά της παραρτήματα. Όπως καταλαβαίνετε το δεύτερο νόμισμα είναι φαντασίωση και δυστυχώς σε φαντασιώσεις που πληρώνει ακριβά ο λαός στηρίζεται και η δημόσια πολιτική συζήτηση αλλά και η οικονομική πολιτική.

Στο βιβλίο του Θ. Μαριόλη, που μόλις κυκλοφόρησε, «Ένα πρόγραμμα Νέας Οικονομικής Πολιτικής για την Ελλάδα», εκδ. Κοροντζής, στο παράρτημα V, υπάρχει αναλυτικό άρθρο για το παράλληλο νόμισμα και για άλλες «σχετικές» προτάσεις, στις σελ: 177-183, με τίτλο Περί «Δεύτερου Νομίσματος και Κρυπτο-χρήματος». Είναι ίσως το πιο εμπεριστατωμένο άρθρο που έχει κυκλοφορήσει στην Ελλάδα, για την μυθολογία του παράλληλου νομίσματος εντός της ΟΝΕ.

[…]

 του Κ. Παπουλή

                     Παράλληλο νόμισμα, παράλληλες πληρωμές και παράλληλες πραγματικότητες

[…]

Η τρίτη ήταν αυτή που φέρεται να διατύπωσε ο πρώην Υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης, το περιεχόμενο της οποίας παραμένει ασαφές διότι, σε αντίθεση με τις άλλες δύο, δεν έχει υπάρξει δημοσίευση μελέτης, ή έστω δομημένου κειμένου. Αυτά που γνωρίζουμε είναι από τις αποκαλύψεις του πρώην υπουργού στο πρόσφατο βιβλίο του, από συνεντεύξεις του, καθώς και από τις πρόσφατες ακριτομυθίες του κ. Γκλεν Κιμ.

Η απουσία δημόσια κατατεθειμένης μελέτης έχει σημασία. Μερικοί τη δικαιολογούν λόγω της απαραίτητης «μυστικότητας» με την οποία η Ελλάδα θα έπρεπε να περιβάλλει τις πιο δύσκολες διαπραγματεύσεις της με τους δανειστές. Αντιστρέφοντας το σκεπτικό, η σημερινή αντιπολίτευση τη χρησιμοποιεί για να καταγγείλει τις καταχθόνιες προθέσεις του τότε ΣΥΡΙΖΑ, τις οποίες η ίδια φαίνεται να έχει διαγνώσει δια μέσου των μαντικών της ικανοτήτων.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι κάποιες πλευρές των διαπραγματεύσεων με τους δανειστές θα έπρεπε να κρατηθούν μακριά από τη δημοσιότητα. Αλλά εδώ έχουμε να κάνουμε με σχέδιο που, κατά την ομολογία του εμπνευστή του, υπάρχει τουλάχιστον από το 2012. Δεν θα έπρεπε να βρίσκονται κατατεθειμένα στο δημόσιο διάλογο τουλάχιστον τα βασικά βήματα, ώστε να τεθούν στην κρίση και άλλων; Πέραν τούτου, μια κυβέρνηση υποτίθεται της Αριστεράς είναι υποχρεωμένη να κάνει κτήμα του ελληνικού λαού τουλάχιστον το βασικό περίγραμμα του σχεδίου. Είναι ζήτημα δημοκρατίας και λαϊκής συμμετοχής στα κοινά.

Στην πραγματικότητα η απουσία δείχνει προχειρότητα, πράγμα που είναι ορατό και από όσα έχουν μέχρι τώρα αποκαλυφθεί. Το σχέδιο θα ήταν η απάντηση στην απειλή του κ. Ντράγκι να κλείσει τις ελληνικές τράπεζες σταματώντας την παροχή «κανονικού ευρώ». Θα ήταν όμως ένα σύστημα «παράλληλων πληρωμών» και όχι «παράλληλου νομίσματος». Εν ολίγοις, το κράτος θα δημιουργούσε ηλεκτρονικές πιστώσεις τις οποίες θα ενέγραφε στο ΑΦΜ των εταιρειών. Όλα τα ΑΦΜ θα αποκτούσαν τον δικό τους κωδικό (PIN) κι έτσι εταιρείες και ιδιώτες θα μπορούσαν να κάνουν πληρωμές από ΑΦΜ σε ΑΦΜ με ηλεκτρονικό τρόπο. Παράλληλα, θα γίνονταν και δημόσιες πληρωμές μισθών και συντάξεων με ηλεκτρονικές πιστώσεις σε λογαριασμούς TAXISnet από όπου ποσά θα μεταφέρονταν ηλεκτρονικά για περαιτέρω ιδιωτικές πληρωμές. Με τις ίδιες μεθόδους θα δινόταν επίσης η δυνατότητα για πληρωμές φόρων με ευνοϊκούς όρους, ώστε οι ιδιώτες να έχουν κίνητρο να μεταφέρουν «κανονικά ευρώ» από τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς στους λογαριασμούς TAXISnet. Η συνολική αυτή ρευστότητα θα αναπλήρωνε τις ελλείψεις που θα δημιουργούσε ο Ντράγκι, επιτρέποντας την αποτελεσματική διαπραγμάτευση.

Ένα ανεφάρμοστο πολιτικό πυροτέχνημα

Δεν ξέρει κανείς τι να πρωτοπεί για το «σχέδιο» αυτό. Οι πιστώσεις που αρχικά θα ενέγραφε το Ελληνικό Δημόσιο στους λογαριασμούς ΑΦΜ δεν θα ήταν παρά μια μορφή των χρεογράφων του Μάγιερ, δηλαδή ένα είδος χρήματος αναγκαστικής κυκλοφορίας. Θα υπήρχε φυσικά η προσποίηση ότι δεν ήταν «παράλληλο νόμισμα», αλλά στην πράξη το «κανονικό ευρώ» γρήγορα θα αποκτούσε μεγαλύτερη αξία.

Από εκεί και πέρα, η ιδέα ότι θα μπορούσε το TAXISnet και τα ΑΦΜ να λειτουργήσουν ως σύστημα εκκαθάρισης πληρωμών σε καθημερινή βάση και σε «πραγματικό χρόνο» είναι απολύτως εξωπραγματική. Τα συστήματα πληρωμών είναι σύνθετα και έχουν ιδιαίτερες τεχνικές απαιτήσεις γρήγορης και φερέγγυας εκκαθάρισης, που φυσικά δεν πληρούνται από το TAXISnet και τα ΑΦΜ, πράγμα προφανές σε όσους απλώς τα χρησιμοποιούν. Η ιδέα ότι το νέο σύστημα θα μπορούσε να συναρθρωθεί ομαλά με το υπάρχον σύστημα των τραπεζών, πράγμα θα έπρεπε να γίνει δεδομένου ότι οι κάτοχοι νομισματικών ποσών θα έκαναν παράλληλη χρήση και των δύο συστημάτων, είναι εξίσου εξωπραγματική. Η ιδέα, τέλος, ότι το «σχέδιο» θα μπορούσε να εφαρμοστεί ταχύτατα, ώστε να αντιμετωπισθεί ο εκβιασμός του Ντράγκι, δεν είναι απλώς εξωπραγματική, αλλά πέραν περιγραφής.

Από τις αποκαλύψεις του κ. Κιμ σε εκδήλωση στην ιταλική Βουλή διαφαίνεται ότι ίσως υπήρχε και η σκέψη να πληρώνεται ένα μέρος του μισθού των δημοσίων υπαλλήλων σε κουπόνια, με αποκλειστική χρήση για πληρωμή φόρων. Κρίνοντας από τα ελάχιστα που είναι γνωστά, τα κουπόνια αυτά θα ήταν μια μορφή των «Πιστοποιητικών Δημοσιονομικής Πίστωσης» του σχεδίου Λίβι. Στην πράξη, λοιπόν, φαίνεται ότι υπήρχε και κάποια διάσταση «παράλληλου νομίσματος» σε φυσική μορφή.

Καταλήγοντας, το σχέδιο των «παράλληλων πληρωμών», από όσα τουλάχιστον μας έχουν γίνει γνωστά, δεν ήταν παρά μια εκδοχή «παράλληλου νομίσματος», αλλά χωρίς απολύτως καμία πιθανότητα εφαρμογής. Ήταν μια ευφάνταστη άσκηση επί χάρτου με προφανή πολιτική σκοπιμότητα να κρατηθεί η Ελλάδα στην ΟΝΕ, πράγμα που βόλευε εξαιρετικά την ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία ποτέ δεν ήθελε την έξοδο. Ακόμη και ως διαπραγματευτική τακτική ήταν αξιοθρήνητο. Στην πρώτη επαφή με τους δανειστές κατέρρευσε σαν πύργος από τραπουλόχαρτα και ο εμπνευστής του υπέγραψε τη συμφωνία της 20ης Φεβρουαρίου που ουσιαστικά δρομολόγησε την πλήρη παράδοση του ΣΥΡΙΖΑ.

Δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς, διότι η μόνη επιλογή που θα έσπαζε το μονοπώλιο του Ντράγκι στη ρευστότητα και θα επέτρεπε την υλοποίηση του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ ήταν η έξοδος από το ευρώ, πράγμα που απαιτούσε πραγματικό σχέδιο. Αυτή παραμένει και η μόνη επιλογή, ώστε να ανοίξει μια εναλλακτική πορεία για τη χώρα.

[…]

Κ. Λαπαβίτσας

Σχετικό
1. Αλήθειες και ψέμματα για το παράλληλο νόμισμα
2. To παράλληλο σύστημα πληρωμών τού κ. Βαρουφάκη
3. Επέτειος δημοψηφίσματος και παράλληλο σύστημα συναλλαγών