Πως επιβλήθηκε η πορεία του Πολυτεχνείου προς την αμερικανική πρεσβεία

 

Η «εξέγερση του Πολυτεχνείου» αποτέλεσε μια από τις πιο σημαντικές διαιρετικές τομές της μεταπολεμικής μας Ιστορίας. Γι’ αυτό και η κάθε πλευρά προσπάθησε να δώσει το δικό της περιεχόμενο στα αιτήματα και στα γεγονότα της ίδιας της εξέγερσης αλλά και γενικότερα του αντιδικτατορικού κινήματος. Όμως το σημερινό άρθρο δεν έχει στόχο να απαντήσει στο ερώτημα «ποιο είναι το νόημα της εξέγερσης;», αλλά για μια ξεχασμένη πλευρά των γεγονότων που παγίωσαν την μνήμη του «Πολυτεχνείου»: πως δηλαδή επί 50 χρόνια τώρα η πορεία σε μνήμη της «17 Νοέμβρη» κατάφερε να επιβληθεί και να επιβιώσει.

 

Ο πρώτος εορτασμός μνήμης, 1974

Η κυβέρνηση Καραμανλή επέλεξε –για προφανείς λόγους- να διεξαγάγει τις πρώτες μεταπολιτευτικές εκλογές στις 17 Νοεμβρίου 1974 με μεταφορά των εορτασμών στις 22-24 Νοεμβρίου. Στην επιλογή αυτή συμφώνησε ακόμη και η “επίσημη” Αριστερά (ΚΚΕ, ΚΚΕεσωτ. και ΕΔΑ).

Στις 15 Νοεμβρίου, και ενώ στην πλατεία Συντάγματος, ο Καραμανλής εκφωνεί τον τελευταίο προεκλογικό του λόγο, οργανώνεται συγκέντρωση στο Πολυτεχνείο από οργανώσεις της “άκρας Αριστεράς”. Ακολουθεί πορεία (10 χιλ. ατόμων –κατά τον «Ριζοσπάστη») που μέσω της λεωφόρου Αλεξάνδρας καταλήγει στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Μια εβδομάδα αργότερα η “επίσημη” συγκέντρωση και πορεία έγινε προς την Πρεσβεία των ΗΠΑ με συμμετοχή 1 εκατ. διαδηλωτών.  

 

Ένα πρώιμο «Πολυτεχνείο», Απρίλιος 1975

Λίγο μετά το αποτυχημένο «πραξικόπημα της πυτζάμας», και σε απάντηση αυτού, οργανώθηκε συγκέντρωση και πορεία στις 21 Απριλίου που είχε προορισμό και πάλι την αμερικανική Πρεσβεία. Το τμήμα της πορείας που αποτελείτο από την ΟΜΛΕ και το ΕΚΚΕ, όταν έφτασε στην Πρεσβεία, εισέβαλε σε αυτήν πέταξε μπογιές και έβαλε μικρο-φωτιές στον προαύλιο χώρο. Ακολούθησε επίθεση των αστυνομικών δυνάμεων εναντίον όλου του σώματος της πορείας και, φυσικά, επεισόδια που έφτασαν μέχρι και στην πλατεία Συντάγματος. Οι “εισβολείς” κατηγορήθηκαν από την κυβέρνηση ως «αριστεροχουντικοί» και καταγγέλθηκαν και από το ΚΚΕ.  

 

Νοέμβριος 1975

Ο εορτασμός επαναλήφθηκε και μάλιστα απέκτησε για πρώτη φορά θεσμικές διαστάσεις: τετραήμερες εκδηλώσεις, μνημόσυνο στο νεκροταφείο Ζωγράφου και καθιέρωση της 17^ης Νοεμβρίου από την Σύγκλητο του ΕΜΠ ως επίσημης εορτής του. Η πορεία –παρά το αίτημα της Πρεσβείας προς την κυβέρνηση να απαγορευτεί- επαναλήφθηκε προς την Πρεσβεία των ΗΠΑ με μεγάλη συμμετοχή κόσμου αλλά χωρίς επεισόδια.

 

Νοέμβριος 1976, η οριοθέτηση (από την κυβέρνηση) και ο συμβιβασμός (από την ΕΦΕΕ)

Λίγες μέρες πριν αρχίσουν οι «εκδηλώσεις μνήμης» η κυβέρνηση, δια του υπουργού Προεδρίας Γ. Ράλλη, δήλωσε ότι η πορεία θα επιτραπεί μόνο μέχρι τα Προπύλαια. Ακολούθησε μια σειρά δηλώσεων των κομμάτων της αντιπολίτευσης (ΚΚ και ΠΑΣΟΚ) και της ΕΦΕΕ. Η τελευταία, αφού μέχρι και τις 16 του μηνός διαμήνυε ότι η πορεία θα γίνει κανονικά, μπροστά στον αποκλεισμό που είχε επιβάλλει η αστυνομία από την πλατεία Συντάγματος μέχρι την Πρεσβεία με ισχυρότατες δυνάμεις, αρκέστηκε στη συμβολική κίνηση να στείλει μια επταμελή αντιπροσωπεία η οποία και επέδωσαν ψήφισμα στον Γραμματέα της Πρεσβείας. Η υπόλοιπη πορεία δεν ξεπέρασε τα όρια της πλατείας Συντάγματος.

 

Νοέμβριος 1977, μεταχρονολογημένος εορτασμός

Η κυβέρνηση Καραμανλή όρισε την 20^η Νοεμβρίου ως ημέρα διενέργειας των δεύτερων εκλογών της μεταπολίτευσης. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την μεταφορά του εορτασμού της επετείου στο τριήμερο 25-27 Νοεμβρίου. Την 17^η του μηνός, και ενώ η πρυτανεία του ΕΜΠ και η ΕΦΕΕ έκλεισαν το Πολυτεχνείο, έγινε απόπειρα συγκέντρωσης και πορείας από τις οργανώσεις της «εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς». Η συγκέντρωση διαλύθηκε από την αστυνομία με τραυματισμούς και συλλήψεις.

Στον προγραμματισμό της ΕΦΕΕ ήταν να πραγματοποιηθεί πορεία μέχρι την αμερικάνικη πρεσβεία. Η αστυνομία την απαγόρευσε στις 25 του μηνός και ακολούθησε συνάντηση του (υπουργού) Γ. Ράλλη με την ΕΦΕΕ χωρίς τελική συμφωνία. Τελικά το πρωί της 27^ης Νοεμβρίου η ΕΦΕΕ υπαναχώρησε από την αρχική της θέση και ακύρωσε την πορεία. Εξωκοινοβουλευτική Αριστερά και αναρχικοί προσπάθησαν να πραγματοποιήσουν πορεία που δέχτηκε την επίθεση της αστυνομίας στα Χαυτεία. Ακολούθησαν συγκρούσεις στην ευρύτερη περιοχή του Πολυτεχνείου μέχρι το βράδυ.

 

Νοέμβριος 1978

Ο τριήμερος εορτασμός μεταφέρθηκε στις 17-19 Νοεμβρίου για να συμπέσει η πορεία με την Κυριακή (19 του μηνός). Η κυβέρνηση επέτρεψε την πορεία μέχρι το Σύνταγμα επιμένοντας ότι οι εκδηλώσεις δεν θα έχουν «κομματικό χαρακτήρα». Στην πορεία, με μειωμένο όγκο συμμετεχόντων σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, συμμετείχε και η ΟΝΝΕΔ.

 

1979 Η ΚΝΕ αναλαμβάνει την περιφρούρηση

Η ΕΦΕΕ αποφάσισε την πραγματοποίηση της πορείας μέχρι τον Άγνωστο Στρατιώτη (Κυριακή 18 Νοεμβρίου) καταγγέλλοντας την κυβέρνηση που για μια ακόμη χρονιά απαγόρευσε την πορεία προς την πρεσβεία των ΗΠΑ.

Την χρονιά αυτή παρουσιάζεται και το γνωστό γλυπτό (η κεφαλή του ιστορικού Ν. Σβορώνου που, μάλιστα είχε πάρει μέρος στα Δεκεμβριανά) που είχε κατασκευάσει ο Μέμος Μακρής (επίσης αντιστασιακός και πολιτικός πρόσφυγας).

Την περιφρούρηση των εκδηλώσεων ανέλαβε η ΕΦΕΕ –ουσιαστικά η Πανσπουδαστική/ΚΝΕ- η οποία απομάκρυνε όλα τα «τραπεζάκια» των ομάδων της άκρας Αριστεράς. Η επίθεση αυτή της ΚΝΕ συνεχίστηκε και την ημέρα της πορείας γύρω από το Πολυτεχνείο και στα Χαυτεία. Ήταν η χρονιά που ακούστηκε ο χαρακτηρισμός ΚΝΑΤ από την ακροαριστερά (Β Πανελλαδική, ΚΟ Μαχητής, ΚΚΕμλ/ΠΠΣΠ, ΟΣΕ, ΟΚΔΕ κλπ).

 

1980 Ο ματωμένος εορτασμός

Τον Δεκέμβριο 1979/Ιανουάριο 1980 η κυβέρνηση Καραμανλή είχε κατεβάσει –και τελικά ψηφίσει- τον ν.815 για τα Πανεπιστήμια. Με πρωτοπορία τις φοιτητικές οργανώσεις της Άκρας Αριστεράς ξεκίνησαν μαχητικές και μαζικές καταλήψεις που ανάγκασαν τον Καραμανλή να αποσύρει τον (ψηφισμένο) νόμο! Η τεράστια αυτή νίκη εκτόξευσε την επιρροή της Άκρας Αριστεράς στα φοιτητικά ακροατήρια.

Με τη νίκη αυτή η Άκρα Αριστερά εμφανίστηκε αποφασισμένη να πάρει το «αίμα της πίσω» για τις ήττες των προηγούμενων εορτασμών από την Πανσπουδαστική/ΚΝΕ. Το κλίμα γινόταν ακόμη πιο ευνοϊκό καθώς η κυβέρνηση είχε αποφασίσει την επιστροφή της χώρας στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ. Έτσι ρίχτηκε το σύνθημα της ανυπακοής και της πορείας μέχρι την Πρεσβεία (ενώ τα κόμματα της αντιπολίτευσης περιστρέφονταν γύρω από τα συνθήματα της «Αλλαγής») αλλά την κρίσιμη στιγμή φάνηκε η ανεπάρκεια της: στην πλατεία Συντάγματος (απόγευμα 16 Νοεμβρίου), δόθηκε μάχη για την συνέχιση της πορείας και οι πρώτες σειρές έπεσαν πάνω στην περιφρούρηση της ΕΦΕΕ και τα σώματα των αστυνομικών. Πίσω από τους αστυνομικούς ήταν παραταγμένα τα ΜΑΤ και οι αύρες. Την υποχώρηση των διαδηλωτών μετά την αποτυχημένη προσπάθεια ακολούθησε αντεπίθεση των αστυνομικών δυνάμεων και συγκρούσεις στην γύρω περιοχή. Εκεί βρήκαν τον θάνατο από χτυπήματα της αστυνομίας οι φοιτητές Σταματίνα Κανελλοπούλου (ακαριαίος θάνατος) και ο Κύπριος Ιάκωβος Κουμής (έπεσε σε κώμα και πέθανε λίγες μέρες μετά). Οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν σε όλη την περιοχή μέχρι το Πολυτεχνείο όπου και πραγματοποιήθηκε συνέλευση μέχρι αργά το βράδυ. Η ηγεσία της Άκρας Αριστεράς, που είχε προτείνει και είχε προσπαθήσει να επιβάλλει την πορεία, στάθηκε από ανίκανη έως εξαφανισμένη να δώσει συνέχεια ενώ το ΚΚΕ καταγγέλλει προβοκάτορες. Η λύση στην τεταμένη κατάσταση δόθηκε από την ΕΦΕΕ που έκλεισε τον εορτασμό με μια ειρηνική πορεία στις 25 του μηνός.

Το «Πολυτεχνείο» του 1980 ήταν μια αποφασιστική στιγμή που αποδείκνυε την ανεπάρκεια και τα όρια της Άκρας Αριστεράς και ταυτοχρόνως την δύναμη της επίσημης Αριστεράς να βρίσκει ισορροπίες στο κοινοβουλευτικό πεδίο. Καθόλου τυχαίο ότι μετά τα γεγονότα ακολούθησε απομαζικοποίηση της Β Πανελλαδικής και του ΚΚΕμλ.

 

1981 Ο εορτασμός της «Αλλαγής» - καθιέρωση της πορείας προς την Πρεσβεία

Στις 18 Οκτωβρίου είχε προηγηθεί η εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ και οι εκδηλώσεις μνήμης για τον «Νοέμβρη» ήταν μια ακόμη αφορμή για τον πανηγυρισμό αυτής της νίκης. Η ίδια η κυβέρνηση έδωσε την άδεια πραγματοποίησης της πορείας «μέχρι τους Αμπελοκήπους» για την Κυριακή 15 Νοεμβρίου συμφωνώντας ουσιαστικά με την ΕΦΕΕ που είχε αναγγείλει πορεία μέχρι την Πρεσβεία. Ήταν η πρώτη χρονιά που ο εορτασμός του Πολυτεχνείου γινόταν με θεσμική αποδοχή, χωρίς ΜΑΤ, χωρίς ουσιαστικά επεισόδια και παγίωσε την πορεία μέχρι την αμερικανική πρεσβεία.               

Θάνατος και ζωή μέσα στη μοναξιά

Το «kodokushi» είναι μια λέξη γιαπωνέζικη και σημαίνει «θάνατος μέσα στην μοναξιά». Αναφέρεται σε ανθρώπους που πέθαναν μόνοι και οι σοροί τους βρέθηκαν αρκετό καιρό μετά τον θάνατό τους. Αφορά κυρίως ανθρώπους που αφιέρωσαν τη ζωή τους στη δουλειά τους, ξέχασαν τους γύρω τους ή τους ξέχασαν αυτοί· άλλοι δεν πρόλαβαν να δημιουργήσουν έναν στενό περίγυρο. Προσπαθώντας να επιβιώσουν σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον και τα πρότυπα της κοινωνικής επιτυχίας που προστάζει, απαξίωσαν οτιδήποτε τους εμπόδιζε να ανταποκριθούν στις σκληρές απαιτήσεις της δουλειάς τους: τους έρωτες, τις φιλίες, τις παρέες, πιθανόν μια οικογένεια, κάποια μορφή συλλογικής δραστηριότητας. Αυτά τα περιστατικά ολοένα και πληθαίνουν.

 Όπως πληθαίνουν και οι αυτοκτονίες. Μέσα στο 2020 η Ιαπωνία έγινε η χώρα που «έχασε» περισσότερους ανθρώπους από αυτοχειρία (20.919), από ό,τι από την επιδημία του κορωνοϊού (3.460). Εκτινάχτηκε ο αριθμός των άνεργων γυναικών που αφαίρεσαν τη ζωή τους στη χώρα σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (2020). Η κοινωνική πίεση επίσης για την επιτυχία στο Πανεπιστήμιο μέσα από μια «κόλαση εξετάσεων» αύξησε τα ποσοστά αυτοκτονιών, της κατάθλιψης και του συνειδητού αναχωρητισμού (Hikikomori) στην εφηβική ηλικία.

Τρομαγμένες από το κύμα τέτοιων θανάτων και περιστατικών οι αρμόδιες αρχές δημιούργησαν υπουργείο Μοναξιάς, ακολουθώντας το παράδειγμα της Μ. Βρετανίας που το θέσπισε το 2018. Εξάλλου είναι και μεγάλο το κόστος των θανάτων όπως λένε και τα στοιχεία τους. Ανοίκιαστα για μεγάλο χρονικό διάστημα τα διαμερίσματα όπου βρέθηκαν οι νεκροί, κληρονομικές διαμάχες, επιβάρυνση του συστήματος υγείας και πρόνοιας στη διαχείριση των μοναχικών θανάτων, που μπορεί να φτάσει και εκατομμύρια δολάρια τον χρόνο.

Για να αποσβέσουν λοιπόν το «κόστος» της μοναχικότητας και των ψυχικών προβλημάτων που δημιουργεί –και είναι μείον για την παραγωγικότητα, δηλαδή τα κέρδη των επιχειρήσεων, όπως γνωρίζουμε- πήραν μια σειρά από μέτρα. Αυτά ξεκινούν από τηλεφωνικές γραμμές υποστήριξης, εθελοντικές ομάδες που επισκέπτονται ηλικιωμένους με συστάσεις για διατροφή και ένταξη σε ψυχαγωγικές δραστηριότητες και βεβαίως ρομπότ που μπορεί να τους κρατά το χέρι, να τους ακούει και να ειδοποιεί ειδικές υπηρεσίες αν εντοπίσει με τους αισθητήρες του κάποιο πρόβλημα. Δημιουργήθηκε και καινούριο επάγγελμα: ακροατής ηλικιωμένων με 79 ευρώ την ώρα. Πολλαπλασιάζονται συνάμα και τα βιβλία «αυτο-βοήθειας» και «θετικής σκέψης» με προστακτικούς τίτλους: «Μην το υπεραναλύεις», «Σου αξίζει να ευτυχήσεις» ή «Ξυπνήστε τον γίγαντα μέσα σας». Έχει και η ευτυχία (;) την έγκλισή της.

Το «kodokushi» και ό,τι οδηγεί σε αυτό δεν είναι μόνο ιαπωνικό φαινόμενο. Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλον τον κόσμο δοκιμάζουν κάθε μέρα τα όριά τους σε μια μάχη που ο «άλλος» δεν είναι συνεργάτης, συνάδελφος, σύντροφος αλλά αντίπαλος, εχθρός που επιβουλεύεται τη θέση εργασίας, την προαγωγή, ακόμη και το πενιχρό μεροκάματο. Ο μοναχικός θάνατος προετοιμάζεται καθημερινά στις αβίωτες συνθήκες εργασίας, μόρφωσης, ζωής. Ο φόβος της ανεργίας γίνεται φόβητρο για τον απειλούμενο που νιώθει μόνος εναντίον όλων.

Στην ταινία του Κώστα Γαβρά Το τσεκούρι (2005) αυτά τα συναισθήματα οδήγησαν τον πρωταγωνιστή να επιλέξει να δολοφονήσει τους πιθανούς ανταγωνιστές του για μια θέση εργασίας: «Ο καθένας για πάρτη του: Να νικήσω στον ανταγωνισμό και να βασίζομαι μόνο στον εαυτό μου». Θεωρούσε ότι βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση και στον πόλεμο όλα είναι θεμιτά («À la guerre comme à la guerre»). Μέχρι να έρθει βέβαια και η δική του σειρά.

Σε μια τέτοια σύγκρουση βέβαια θυσιάζεται ό,τι είναι αξιοβίωτο, ό,τι υψηλό έχει κατακτηθεί από την ανθρωπότητα και πρώτα απ’ όλα σε επίπεδο αξιών και ιδεών. Η αγριότητα και ο κυνισμός, το μίσος και η αναλγησία γίνονται πλέον τα μέσα της επιβίωσης για να αποφευχθεί ο αποκλεισμός, η απόρριψη σε χωματερές ανθρώπων. Κι αυτό αποτυπώνεται και στις πολιτικές επιλογές που εμπεριέχουν τον θάνατο του «άλλου».

Τρομαγμένες από το κύμα μοναχικών θανάτων οι Ιαπωνικές αρχές δημιούργησαν υπουργείο Μοναξιάς, ακολουθώντας το παράδειγμα της Μ. Βρετανίας που το θέσπισε το 2018

Στην ομιλία του κατά την απονομή του Νομπέλ λογοτεχνίας για το έργο του Εκατό χρόνια μοναξιάς ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες διέβλεπε την επιστημονική πιθανότητα για το «τέλος του ανθρώπου». Σαν «παραμυθάς» όμως εξακολουθούσε να πιστεύει σε μια «αντίθετη ουτοπία. Μια καινούρια και απόλυτη ουτοπία ζωής, όπου κανείς δεν αποφασίζει για τους άλλους, ούτε και για το πως θα πεθάνουν, όπου η αγάπη θα είναι πραγματικότητα και η ευτυχία εφικτή, και όπου οι γενιές, οι καταδικασμένες σε εκατό χρόνια μοναξιάς, θα έχουν επιτέλους, και για πάντα, μια δεύτερη ευκαιρία πάνω στη γη».

Ξανά και ξανά λοιπόν αρχή του παραμυθιού: « Κόκκινη κλωστή δεμένη, στην ανέμη τυλιγμένη…»

Αιμιλία Καραλή, εφημερίδα Πριν, 9.11.2024

 

Τελικά επικράτησε η… παρένθεση

  

Στο τελευταίο σημείωμα εκφραζόταν μια αισιόδοξη πρόβλεψη για την πορεία του ΧΑΑ υπό την αίρεση: «… να μην αναιρεθεί η διάσπαση αυτή [του πλαγιοκαθοδικού καναλιού που ξεκίνησε στα μέσα Μαΐου] καθώς είμαστε ήδη στα υψηλά του βραχυπρόθεσμου δίμηνο καναλιού που ακολούθησε την μεγάλη βουτιά των αρχών του Αυγούστου».

Τελικά το βραχυπρόθεσμο πτωτικό κανάλι δεν κατάφερε να επιβληθεί του μεσοπρόθεσμου πτωτικού (με κορυφές A, B, C) με αποτέλεσμα την συνέχιση της ταλαιπωρίας και την διάσπαση του ΚΜ 200 ημερών. Προφανώς κάποιοι αποσύρουν κεφάλαια και μαζί με αυτά μέρος των κερδών που έδωσε το πολύμηνο ανοδικό ράλλυ που προηγήθηκε. Το ερώτημα πλέον είναι αν η οριζόντια περιοχή των 1300-1350 μονάδων θα είναι το τέλος της πτώσης ή η πτώση θα συνεχιστεί ακυρώνοντας το πολύ σημαντικό γεγονός της διάσπασης των υψηλών της περιόδου των μνημονίων.

Εβδομαδιαίο διάγραμμα του ΓΔ

 

Στο μηνιαίο διάγραμμα του ΓΔ φαίνεται (μαζί με τον RSI) και ο στοχαστικός RSI ο οποίος στο παρελθόν έχει “προβλέψει” υψηλά και σημαντικές διορθώσεις/πτώσεις μέσω αρνητικών αποκλίσεων οι οποίες ολοκληρώνονται αφού ο στοχαστικός RSI πέσει σε υπερπωλημένες περιοχές (κάτω του 20). Προς το παρόν φαίνεται ότι το φαινόμενο επαναλαμβάνεται τουλάχιστον ως προς τα υψηλά και την τρέχουσα ήπια διόρθωση. Μένει να δούμε αν το φαινόμενο θα επιβεβαιωθεί στον τερματισμό της πτώσης.

 

Μηνιαίο διάγραμμα του ΓΔ

 

Ημερήσιο διάγραμμα του ΓΔ και σήματα αγοραπωλησιών του σύνθετου συστήματος προσΕΚΜ