Τέμπη: το ψέμα αντεπιτίθεται

 

Η αντεπίθεση που εξήγγειλε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στο ζήτημα των Τεμπών εξελίσσεται με έναν χυδαίο καταιγισμό ψεμάτων, διαστροφής της πραγματικότητας, δολοφονίας χαρακτήρων. Πρωτοστατούν, πέρα από τους πληρωμένους λογαριασμούς των κοινωνικών δικτύων, τα εκτελεστικά όργανα του Μαξίμου στον χώρο των ΜΜΕ και του διαδικτύου: ΣΚΑΙ, Πρώτο Θέμα, Ελληνικά Hoaxes και όλος ο συρφετός που με το αζημίωτο σερβίρει την κυβερνητική προπαγάνδα στον λαό.

Η αντεπίθεση του Κυριάκου Μητσοτάκη έχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας συντονισμένης επίθεσης του ψεύδους ενάντια στην αλήθεια και στην πραγματικότητα. Τα ΜΜΕ διαστρέφουν σε αδιανόητο βαθμό τα γεγονότα, τις δηλώσεις, τα πορίσματα. Η δικαστική εξουσία λειτουργεί απροκάλυπτα και χωρίς το παραμικρό φύλλο συκής ως όργανο της κυβέρνησης. Η Πρόεδρος του Αρείου Πάγου έφτασε στο σημείο να θεωρήσει ότι ακόμα και ένα πόρισμα οργανισμού που συστάθηκε κατ’ εντολήν της ίδια της κυβέρνησης, είναι ύποπτο για άσκηση αθέμιτης επιρροής στους δικαστικούς λειτουργούς, μόνο και μόνο γιατί δεν συμφωνούσε με τις διαρκώς αντικρουόμενες και αλληλοαναιρούμενες θεωρίες που διατύπωνε ο Κυριάκος Μητσοτάκης για να απεκδυθεί των ευθυνών του.

Ο ρόλος του ΕΟΔΑΣΑΑΜ και του αντιπροέδρου του

Ο Εθνικός Οργανισμός Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών συστάθηκε από την ίδια την κυβέρνηση Μητσοτάκη τον Ιανουάριο του 2023 και πρώτη του αποστολή ήταν να διερευνήσει το δυστύχημα στα Τέμπη. Η ίδια η σύστασή του εμφανίστηκε από την κυβέρνηση ως απόδειξη της…βούλησής της να βρεθεί η αλήθεια για τα Τέμπη και να σταματήσει να κατηγορείται ότι συγκαλύπτει τόσο τις αιτίες όσο και τις συνθήκες του δυστυχήματος. 

Αντιπρόεδρος του Οργανισμού και επικεφαλής του Σιδηροδρομικού τομέα ορίστηκε ένας άνθρωπος της κυβέρνησης, ο Χρήστος Παπαδημητρίου, για τον οποίο η Ντόρα Μπακογιάννη δήλωνε σε ανύποπτο χρόνο (2019) ότι είναι «φίλος και συνεργάτης της». Ο ίδιος ο Χ. Παπαδημητρίου, σε μια έκρηξη χατζηαβατισμού, δήλωνε ότι «η Ντόρα Μπακογιάννη είναι η πολιτικός που λάτρευα από μικρός». Αυτός ο άνθρωπος τέθηκε εκ του νόμου αρμόδιος για τη διερεύνηση του δυστυχήματος. 

Το γεγονός ωστόσο ότι επικεφαλής της έρευνας ήταν άνθρωπος του περιβάλλοντος Μητσοτάκη, φίλος και συνεργάτης της Ντόρας, δεν ήταν αρκετό για να ποδηγετήσει την έρευνα.

Κύριο αποτέλεσμα της έρευνας του Οργανισμού ήταν το πόρισμα για το οποίο γίνεται εδώ και μέρες ένας αδιανόητος πόλεμος προπαγάνδας και διαστροφής. Συντάκτης του πορίσματος ήταν η τριμελής ομάδα της Επιτροπής Διερεύνησης που αποτελούνταν από τους Bart Accou και Fabrizio Carpinelli (στελέχη ERA – Ευρωπαϊκού Οργανισμού Σιδηροδρόμων), ενώ από τον ΕΟΔΑΣΑΑΜ μέλος της ομάδας ήταν ο Κώστας Καπετανίδης (προϊστάμενος μονάδας διερευνήσεων ΕΟΔΑΣΑΑΜ). 

Ο Bart Accou είναι αυτός που σήμερα… κατηγορείται από την κυβέρνηση, τα προπαγανδιστικά της όργανα και εμμέσως από τον Χ. Παπαδημητρίου ότι “πίεσε” για να περιληφθεί στις πιθανότατες αιτίες του δυστυχήματος η ύπαρξη πτητικών υδρογονανθράκων, αντί των ελαίων σιλικόνης, για τα οποία είχε αποφανθεί ο ίδιος ο Κ. Μητσοτάκης δύο χρόνια πριν, ότι ήταν η αιτία της έκρηξης. 

Βέβαια τότε, τέλη Φλεβάρη που παρουσιάστηκε το πόρισμα, ο Χ. Παπαδημητρίου δήλωνε υπερήφανος ότι «το πόρισμα γράφηκε από την Επιτροπή με πλήρη ανεξαρτησία» και ότι «δεν είχε αλλάξει ούτε ένα κόμμα». 

Δεν του είχαν ακόμα τραβήξει τα λουριά. 

Το βασικό συμπέρασμα του πορίσματος ήταν: 

«Αφενός η διαχρονική εγκατάλειψη του σιδηροδρόμου από το ελληνικό κράτος και αφετέρου οι περικοπές που επέβαλαν τα μνημόνια, που είχαν ως αποτέλεσμα την αποψίλωση του ΟΣΕ» (Καθημερινή, 27/2/2025). 

Στο ζήτημα της διερεύνησης των ειδικών συνθηκών του δυστυχήματος η Επιτροπή τόνιζε: «Δεν έγινε σωστή χαρτογράφηση του χώρου του δυστυχήματος. Υπήρξε απώλεια πληροφοριών ζωτικής σημασίας». 

Εδώ πρέπει να επιμείνουμε: Η Επιτροπή παραδέχεται ότι υπήρξε απώλεια κρίσιμων στοιχείων (δεν χρησιμοποιεί τη λέξη μπάζωμα, αλλά είναι προφανές ότι αυτό περιγράφει). Στο αν υπήρξε ή όχι μπάζωμα, το πόρισμα είναι σαφές. Μπορεί κανείς να διαβάσει τα όσα αλιεύει από το πόρισμα ο Χαρίδημος Τσούκας, καθηγητής υπεράνω αντικυβερνητικής υποψίας στην Καθημερινή.

Στο κρίσιμο ζήτημα της πυρόσφαιρας, ο Bart Accou από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Σιδηροδρόμων, είπε κατά την παρουσίαση του πορίσματος: 

Η αυτοψία στον τόπο του δυστυχήματος δεν έγινε με τον τροπο που έπρεπε ώστε να μπορέσουμε να αναγνωρίσουμε στη συνέχεια τον τύπο του καυσίμου που μεταφερόταν και προξένησε την πυρόσφαιρα. Εγιναν προσομοιώσεις ώστε να προσδιοριστεί. Στο μόνο που μπορούμε να καταλήξουμε είναι πως αυτό που επίσημα μεταφερόταν στο τρένο, δεν μπορεί να δικαιολογήσει την πυρόσφαιρα.

…Συγκρίνοντας τα στοιχεία στην έκθεση των εμπειρογνωμόνων, καταλήξαμε πως είναι εξαιρετικά απίθανο τα έλαια σιλικόνης να έπαιξαν ρόλο στην πρόκληση της πυρόσφαιρας. Και με αυτό συμφωνούν περαιτέρω αναλύσεις ειδικών που διαθέτουμε και επιβεβαιώνουν τα ευρήματά μας. 

Συμπερασματικά μιλώντας, το πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ, παρόλο που συντάχθηκε υπό την ευθύνη προσώπου φίλα προσκείμενου στην κυβέρνηση, δεν μπόρεσε παρά να αποδεχθεί την αλήθεια (όση αλήθεια μπορούσε να φανεί μετά το μπάζωμα) τόσο σχετικά με τα αίτια του δυστυχήματος (μη υλοποίηση της σύμβασης 717, έλλειψη προσωπικού, διάλυση ΟΣΕ), όσο και με τις ειδικές συνθήκες των συνθηκών και της διαχείρισης του δυστυχήματος (πυρόσφαιρα, απώλεια υλικού, αλλοίωση χώρου κλπ). Ωστόσο, το πόρισμα είχε και ένα πιο φιλικό προς την κυβέρνηση σκέλος, το οποίο επιχειρούσε να αθωώσει την κυβέρνηση στο ζήτημα του μπαζώματος. Θεωρούσε ότι μπάζωμα υπήρξε, ωστόσο δεν το χρέωνε σε πολιτικές εντολές. 

Αυτό το σημείο, η αθώωση δηλαδή των κυβερνητικών ευθυνών για το μπάζωμα, έγινε η σημαία της κυβερνητικής προπαγάνδας τις επόμενες ημέρες της 27ης Φεβρουαρίου, όταν και η κυβέρνηση ανέμιζε το πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ ως απόδειξη της …αθωότητάς της.

Πόρισμα ΕΟΔΑΣΑΑΜ: Από “ευαγγέλιο” σε “σκευωρία”

Τι έλεγε λοιπόν η κυβέρνηση Μητσοτάκη το πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ;

Πέντε μέρες μετά τη δημοσιοποίηση του πορίσματος ο ίδιος ο Κ. Μητσοτάκης το υπερασπίζεται στη Βουλή:

«Θα ήθελα να ακούσω από τους αρχηγούς των κομμάτων εάν δέχονται επί της αρχής το κείμενο αυτό, αν συμφωνούν ότι είναι ένα αντικειμενικό κείμενο, το οποίο πρέπει να το δεχτούμε στην ολότητά του»

Ο Χ. Σταϊκούρας δήλωνε

«Σήμερα θεωρώ ότι είναι κατάκτηση για τη χώρα, ότι έχουμε τον ΕΟΔΑΣΑΑΜ και έχουμε έναν πόρισμα, το οποίο έχει γίνει αποδεκτό από το σύνολο της κοινωνίας και από τα πολιτικά κόμματα»

Ο Άκης Σκέρτσος δήλωνε:

«Το πόρισμα που εκπονήθηκε από τον ΕΟΔΑΣΑΑΜ πρέπει να είναι το ευαγγέλιο της εθνικής μας αυτογνωσίας»

Πώς λοιπόν μέσα σε ένα μήνα, το “ευαγγέλιο εθνικής αυτογνωσίας” έγινε “πολιτική σκευωρία”;

Και αν ήταν πολιτική σκευωρία, γιατί αυτή οργανώθηκε από έναν οργανισμό που συστήθηκε από την κυβέρνηση, με επικεφαλής της έρευνας, άνθρωπο της κυβέρνησης Μητσοτάκη;

Η πραγματικότητα είναι ότι η κυβέρνηση επιζητούσε να δεχτεί από το πόρισμα μόνο όσα περιέγραφαν τις χρόνιες παθογένειες του ελληνικού κράτους και να απορρίψει ό,τι αναδείκνυε τις δικές της ευθύνες. Κυρίως, επιζητούσε μια γενικόλογη περιγραφή των διαχρονικών προβλημάτων ώστε να βγει από το κάδρο η ευθύνη για τη μη υλοποίηση της σύμβασης 717, για τη διάλυση του ΟΣΕ, για την κατάσταση των δημόσιων μεταφορών, και φυσικά, για τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίστηκε το δυστύχημα: Μπάζωμα του χώρου, αλλοίωση στοιχείων, παρεμβάσεις στη δικαστική έρευνα, παρωδία εξεταστικής επιτροπής.

Η ευκαιρία για την πρωτοφανή επιχείρηση παραπλάνησης που εξελίσσεται τις τελευταίες μέρες δόθηκε με ένα δημοσίευμα της Real News στις 3/2/2025 στο οποίο οι αρθρογράφοι ισχυρίζονταν ότι το Πανεπιστήμιο της Γάνδης ερευνά την έκρηξη και έχει καταλήξει ότι υπήρχε αδήλωτο φορτίο πτητικών υδρογονανθράκων στο πρώτο βαγόνι της εμπορικής αμαξοστοιχίας, ότι το φορτίο ήταν μεταξύ 3,5 – 4 τόνων και ότι μεταφέρονταν μέσα σε δεξαμενή. Φυσικά αυτοί οι ισχυρισμοί δεν είχαν βάση. Το Πανεπιστήμιο της Γάνδης δεν ερευνούσε την έκρηξη, ούτε είχε καταλήξει σε αντίστοιχα συμπεράσματα. Έδωσε απλώς την άποψή του για τρεις προσομοιώσεις εκρήξεων με χρήση CFD (υπολογιστικής ρευστοδυναμικής). 

Αυτό το δημοσίευμα όμως στάθηκε η αφορμή να αναλάβουν δράση τα γνωστά Ελληνικά Hoaxes που λειτουργούν καλυμμένα ως προπαγανδιστικός μηχανισμός της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Με τον κλασικό πλέον για τα ελληνικά Hoaxes τρόπο να απομονώνουν μια ακραία ή αναληθή εκδοχή (δημοσίευμα Real News), η οποία είναι εύκολο να καταρριφθεί, επεκτείνουν την “κατάρριψη των ισχυρισμών”, όχι απλά στο δημοσίευμα, αλλά σε ολόκληρο το πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ το οποίο καταγγέλεται πλέον από τον μανιασμένο προπαγανδιστικό μηχανισμό του συστήματος Μητσοτάκη ως “σκευωρία”.

Ξεκινώντας λοιπόν από την κατάρριψη του δημοσιεύματος της Real News, ενορχηστρώνουν την επίθεση στην εγκυρότητα του συγκεκριμένου τμήματος του πορίσματος του ΕΟΔΑΣΑΑΜ που εκτιμούσε ότι «είναι εξαιρετικά απίθανο τα έλαια σιλικόνης να έπαιξαν ρόλο στην πρόκληση της πυρόσφαιρας». Αυτό το τμήμα του πορίσματος, δεν στηρίζεται στην (ανύπαρκτη) έρευνα του Πανεπιστημίου της Γάνδης, αλλά στην υπαρκτή έρευνα του ΑΠΘ. Το Πανεπιστήμιο της Γάνδης δεν συμμετείχε πέραν της γνωμοδότησής του για τις προσομοιώσεις εκρήξεων για τις οποίες το πόρισμα σημειώνει ότι «προτάθηκαν βελτιώσεις στις μεταβλητές και στις παραμέτρους των προσομοιώσεων». Το να διαψεύδεις κάτι που δεν υπήρξε και μετά να θριαμβολογείς για “αντιστροφή του κλίματος για τα Τέμπη” θυμίζει την απόπειρα του ιδρυτή των ελληνικών Hoaxes να βάλει τίτλους τέλους στην συζήτηση για τα Τέμπη, την πυρόσφαιρα και τυχόν αδήλωτο φορτίο, με αφορμή το βίντεο της Λεπτοκαρυάς, είκοσι μέρες πριν την 28η Φλεβάρη: Εκ του αποτελέσματος, αυτή η απόπειρα ήταν παταγωδώς αποτυχημένη.

Το Πανεπιστήμιο της Γάνδης εκτίμησε τις προσομοιώσεις, οι παράμετροι των οποίων δόθηκαν από την ΕΔΑΠΟ (πραγματογνώμονες οικογενειών). Μπορεί να αμφισβητούνται οι παράμετροι που έδωσαν οι πραγματογνώμονες, αλλά από το σημείο αυτό, μέχρι να αμφισβητηθεί η ξεκάθαρη διατύπωση του πορίσματος του ΕΟΔΑΣΑΑΜ για τα αίτια της πυρόσφαιρας, υπάρχει τεράστια απόσταση η οποία μπορεί να καλυφθεί μόνο από έναν άθλιο και κυνικό προπαγανδιστικό μηχανισμό. Τα ελληνικά Hoaxes στάθηκαν για μια ακόμα φορά άξια αυτού του χαρακτηρισμού. 

Σαν έτοιμος από καιρό (αλλά καθόλου θαρραλέος) ο φίλος, συνεργάτης και λάτρης της Ντόρας Μπακογιάννη και αντιπρόεδρος του ΕΟΔΑΣΑΑΜ, Χ. Παπαδημητρίου, αποφάσισε ότι η υπογραφή που έβαλε κάτω από το αρχικό πόρισμα δεν έχει καμιά αξία και παρήγγειλε την απόσυρση του αποσπάσματος του επίμαχου πορίσματος του ΕΟΔΑΣΑΑΜ που μιλούσε για την πυρόσφαιρα, έστω και αν αυτό καθαυτό το απόσπασμα δεν αμφισβητήθηκε από κανέναν. Και επειδή οι επίμαχες παράγραφοι από το πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ δεν έχουν, καθόλου και στο παραμικρό, διαψευστεί επί της ουσίας, ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ επανέρχεται με χθεσινή του απόφαση αδειάζοντας τον αντιπρόεδρό του, και ταυτόχρονα φίλο, συνεργάτη και λάτρη της Ντόρας Μπακογιάννη, λέγοντας ότι:

«Το συμβούλιο εκφράζει την στήριξη του στο πόρισμα και την άψογη εργασία της ομάδας διερεύνησης και τονίζει ότι η εκτίμηση περί της μη συμμετοχής στο φαινόμενο της δημιουργίας της πυρόσφαιρας των ελαίων σιλικόνης βασίζεται σε βεβαίωση του καθηγητή του ΑΠΘ κου Κωνσταντοπούλου και φυσικά παραμένει ως έχει.
Τέλος δηλώνει ότι σε καμία περίπτωση δεν δηλώνει ότι είναι λανθασμένη η εκτίμηση που περιλαμβάνονταν στο πόρισμα αλλά όπως και η ίδια η επιτροπή είχε ζητήσει θα πρέπει να επιβεβαιωθεί και πιστοποιηθεί άμεσα και όταν γίνει αυτό το σχετικό τμήμα του πορίσματος θα επανέλθει με απόλυτα πιστοποιημένα αποτελέσματα και εκτιμήσεις ανωτάτων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων».

Αυτή η ανακοίνωση του ΕΟΔΑΣΑΑΜ προκάλεσε και την παραίτηση του Χ. Παπαδημητρίου που θυσιάστηκε ως χρήσιμος ηλίθιος στον βωμό της κυβερνητικής επιχείρησης παραπλάνησης και συγκάλυψης.

Επίσης σαν έτοιμη από καιρό, (αλλά καθόλου ανεξάρτητη), η ηγεσία του Αρείου Πάγου παρήγγειλε κατεπείγουσα έρευνα για το αν η “έρευνα Λακαφώση” ασκεί αθέμιτη επιρροή στους δικαστικούς λειτουργούς της υπόθεσης. Με πολύ λογικό τρόπο απάντησε στην κ. Αδειλίνη η κ. Καρυστιανού θέτοντας το πολύ απλό και ταυτόχρονα κρίσιμο ερώτημα: 

Από πότε ένα πόρισμα Εθνικού Οργανισμού, που όρισε μάλιστα το ίδιο το Κράτος, αποτελεί «αθέμιτη επιρροή» ή «πίεση» ή «απειλή» σε δικαστικό λειτουργό;
Ακόμη και μη νομικός αντιλαμβάνεται ότι ένα Πόρισμα, είναι ότι λέει η λέξη, και δεν μπορεί να είναι ούτε αθέμιτη επιρροή ή πίεση ή απειλή σε δικαστικό λειτουργό.
Εδώ ακόμη και για τις Πραγματογνωμοσύνες, ο νόμος λέει ότι εκτιμώνται ελεύθερα από τους δικαστές, άρα πως ένα Πόρισμα που κατά ένα λόγο παραπάνω εκτιμάται ελεύθερα, μπορεί να αποτελέσει αθέμιτη επιρροή ή πίεση ή απειλή σε δικαστικό λειτουργό;

Ψιλά γράμματα όμως για μια δικαστική εξουσία που διορίζεται, ελέγχεται και καθοδηγείται ασφυκτικά από την εκτελεστική εξουσία. Το γαρ πολύ του Μητσοτακισμού γεννά παραφροσύνη, ακόμα και στην ηγεσία του Αρείου Πάγου. 

Από τις ευθύνες για το δυστύχημα, στις αιτίες για την πυρόσφαιρα: Μια βολική μετατόπιση για την κυβέρνηση

Οι τεράστιες κινητοποιήσεις του Ιανουαρίου και του Φεβρουαρίου για τα Τέμπη έφεραν την κυβέρνηση σε θέση άμυνας για την επιχείρηση συγκάλυψης την οποία είχε σχεδιάσει και εκτελέσει. Η συγκάλυψη ήταν προφανής: Μπάζωμα του χώρου και αλλοίωση των στοιχείων, εξεταστική επιτροπή για να ρίξει στάχτη στα μάτια, απροκάλυπτες παρεμβάσεις στη δικαστική έρευνα, χυδαίες επιθέσεις στους συγγενείς των νεκρών. Όλα αυτά μαζί, και όχι απλά ένα ένα ξεχωριστά, δείχνουν ότι η κυβέρνηση ήθελε να καλύψει τόσο τις αιτίες όσο και τις συνθήκες του δυστυχήματος.

Αυτή η προσπάθεια ναυάγησε χάρη στην επιμονή των συγγενών των θυμάτων που έβγαλε την κοινωνία σύσσωμη στο δρόμο σε μια ανεπανάληπτη εδώ και δεκαετίες διεκδίκηση της αλήθειας και της δικαιοσύνης. Η κυβέρνηση δοκίμασε τα πάντα: Από χυδαίες επιθέσεις στην Καρυστιανού μέχρι τις υποκριτικές δηλώσεις “σκύβουμε το κεφάλι”, και από το “δεν υπήρχε μπάζωμα” στο “αν υπήρξε αλλοίωση του χώρου αυτή έγινε με καλές προθέσεις και πάντως σε επιχειρησιακό επίπεδο”. 

Οι διαρκείς εναλλαγές δεν πέτυχαν. Το επόμενο βήμα ήταν μια θρασύτατη αντεπίθεση του ψεύδους βασισμένη σε πρωτοφανείς ανακρίβειες, επιστρατεύοντας (θυσιάζοντάς τον) τον Χ. Παπαδημητρίου, και το σύνολο των μηχανισμών προπαγάνδας του Μαξίμου που πήραν μια “διάψευση” που δεν ήταν διάψευση και έστησαν μια ιστορία που επιχειρούσε με διαρκείς διαστρεβλώσεις, παραπλανήσεις, διαστροφές, και είτε επιδέξια, είτε χοντροκομμένα ψέματα να μας βγάλει όλους τρελούς.

Ο κοινός παρονομαστής σε όλα αυτά ήταν η προσπάθεια της κυβέρνησης να φύγει η συζήτηση από τις δικές της ευθύνες που απλώνονται από το μακρινό παρελθόν (μνημονιακή διάλυση σιδηρόδρομων, ιδιωτικοποίηση υποδομών, σύμβαση τηλεδιοίκησης), μέχρι -και κυρίως- τον τρόπο που επιχείρησε να συγκαλύψει το έγκλημα (δηλώσεις Μητσοτάκη για ανθρώπινο λάθος, παρεμβάσεις στην δικαστική έρευνα, θέατρο Εξεταστικής Επιτροπής, μπάζωμα χώρου, αλλοίωση στοιχείων, πόλεμος προπαγάνδας, επιθέσεις σε οικογένειες, δικηγόρους, εμπειρογνώμονες).

Η συζήτηση για την πυρόσφαιρα και τα αίτια της έκρηξης φωτιάς είναι το τελευταίο καταφύγιο της κυβερνητικής στρεψοδικίας. Προσανατολίζει τη συζήτηση σε κάτι που υποτίθεται είναι αμφισβητήσιμο: τα αίτια της φωτιάς. (Λέμε υποτίθεται γιατί δεν υπάρχει ουδείς χημικός μηχανικός που να μπορεί να υποστηρίξει στα σοβαρά ότι αυτό που φάνηκε στο μακρινό πλάνο της σύγκρουσης μπορεί να αποδοθεί σε έλαια σιλικόνης). Σε κάθε περίπτωση όμως, επιχειρεί να αποπροσανατολίσει από το γεγονός ότι επί 12 λεπτά δύο τρένα κινούνταν το ένα αντίθετα στο άλλο, ακριβώς επειδή οι μνημονιακές πολιτικές και οι πολιτικές των ιδιωτικοποιήσεων έχουν διαλύσει τον σιδηρόδρομο. Και ακόμα περισσότερο, να αποπροσανατολίσει από την επιχείρηση συγκάλυψης που ενορχήστρωσε η κυβέρνηση Μητσοτάκη από τις πρώτες ώρες του δυστυχήματος.

Από: https://www.antapocrisis.gr/%cf%84%ce%ad%ce%bc%cf%80%ce%b7-%cf%84%ce%bf-%cf%88%ce%ad%ce%bc%ce%b1-%ce%b1%ce%bd%cf%84%ce%b5%cf%80%ce%b9%cf%84%ce%af%ce%b8%ce%b5%cf%84%ce%b1%ce%b9/

Τέμπη 2023: Νέες καθηλωτικές αποκαλύψεις "ξεμπαζώνουν" την αλήθεια

 

Η ηγεμονία των ΗΠΑ - τα οφέλη του ηγεμόνα και το κόστος της ηγεμονίας

 

 

Το τέλος του Β ΠΠ βρήκε τις ΗΠΑ σε μια ανέλπιστα προνομιούχο θέση: όχι μόνο είχαν συσσωρεύσει τεράστια κεφάλαια και είχαν «πατήσει πόδι» στην Ευρώπη αλλά ταυτοχρόνως το εθνικό τους νόμισμα -που χρηματοδοτείτο από την Γουώλ Στρητ- γινόταν το νόμισμα του παγκόσμιου εμπορίου.

Η κυβέρνηση Ρούσβελτ βρήκε την ευκαιρία να εκμεταλλευτεί την θέση ισχύος στην οποία βρέθηκε η χώρα του ώστε να επιβάλλει ένα σχέδιο λειτουργίας του μη-"κομμουνιστικού" κόσμου υπό την ηγεμονία των ΗΠΑ και εντός του κεϋνσιανού μοντέλου που είχε εφαρμοστεί μετά το κραχ του 1929. Στο νέο αυτό μοντέλο έπρεπε, μεταξύ άλλων, να προβλέπεται ένας μηχανισμός απορρόφησης κραδασμών σε περίπτωση που εμφανιζόταν μια νέα κρίση στις ΗΠΑ. Η λύση στο συγκεκριμένο πρόβλημα ήταν η δημιουργία δυο, υποστηρικτικών προς το δολάριο, εμπορικών και βιομηχανικών ζωνών: της ζώνης του γερμανικού και της ζώνης του ιαπωνικού νομίσματος.

Το θέμα εντάχθηκε σε αυτό που ονομάστηκε «σύστημα του Μπρέτον Γουντς» το οποίο («σύστημα») στόχευε στην συνολική οργάνωση του Δυτικού κόσμου ώστε να αποφευχθούν μελλοντικές οικονομικές κρίσεις σαν και αυτήν που οδήγησε στο κραχ του 1929 και τον Β ΠΠ (η διαμόρφωση του συστήματος ξεκίνησε στην Διάσκεψη του Μπρέτον Γουντς, 1-22/7/1944, αλλά ολοκληρώθηκε λίγα χρόνια αργότερα). Βασικά συστατικά του συστήματος του Μπρέτον Γουντς ήταν η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο: η μεν ΠΤ για να χρηματοδοτεί επενδύσεις και το δε ΔΝΤ για να παρέχει δάνεια σε οικονομίες που παρουσίαζαν ελλείμματα.

Η πρόταση για το νομισματικό τμήμα του σχεδίου που τελικά επικράτησε ήταν του αμερικανού οικονομολόγου Harry Dexter White. Σύμφωνα με αυτήν, το δολάριο γινόταν το παγκόσμιο νόμισμα που συνδεόταν με τον χρυσό με την σταθερή σχέση 35 δολάρια ανά ουγγιά. Όλα τα υπόλοιπα νομίσματα συνδέονταν το καθένα με μία, επίσης σταθερή, ισοτιμία με το δολάριο (με μια μικρή δυνατότητα διακύμανσης της τάξης του 1%). Δυνατότητα αλλαγής της ισοτιμίας υπήρχε μόνο αν κάποια χώρα είχε προβλήματα στο εμπορικό της ισοζύγιο και μόνο με την έγκριση των ΗΠΑ. Έτσι το δολάριο γινόταν, με κοινή συμφωνία των μη-"κομμουνιστικών" χωρών, το κέντρο του νομισματικού συστήματος.

Η έναρξη του Ψυχρού Πολέμου και η αναγκαιότητα ανασυγκρότησης της καταστραμμένης Ευρώπης απέναντι στο μπλοκ της ΕΣΣΔ ανάγκασε το ΗΒ, την Γαλλία και τους υποστηρικτές τους να αποδεχτούν την ενίσχυση της Γερμανίας την οποία οι ΗΠΑ προόριζαν ως τον βιομηχανικό πυλώνα ανασυγκρότησης της Δυτ. Ευρώπης: πέρα από την στρατιωτική βοήθεια, τής παρείχαν επενδυτικά κεφάλαια (Σχέδιο Μάρσαλ) και εργατικά χέρια από χώρες του ευρωπαϊκού Νότου (μετανάστες από Ελλάδα, Γιουγκοσλαβία, Τουρκία και Ιταλία) για να χτίσει την οικονομία της. Η ολοκλήρωση του Σχεδίου Μάρσαλ (1951) είχε ως συνέχεια του την δημιουργία της ΕΚΑΧ που εξελίχθηκε αργότερα στην ΕΟΚ και την ΕΕ. Αν η ΕΟΚ προοριζόταν ως ζωτικός χώρος της γερμανικής βιομηχανίας η περιοχή της Άπω Ανατολής προοριζόταν ως ζωτικός χώρος της ιαπωνικής βιομηχανίας (το «ιαπωνικό» σκέλος του σχεδίου βρήκε εμπόδιο στην κινέζικη και στην βιετναμέζικη επανάσταση και περιορίστηκε σε άλλες χώρες της περιοχής).

Το αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν να συγκροτηθούν η εμπορική ζώνη του μάρκου στην Ευρώπη και η εμπορική ζώνη του γεν στην Ασία στηριγμένες σε δυο ισχυρές βιομηχανικές χώρες (την Γερμανία και την Ιαπωνία) που όμως δεν θα είχαν στρατιωτική ισχύ, θα εξαρτιόνταν από το δολάριο και θα δημιουργούσαν ζήτηση για την παραγωγή των ΗΠΑ. Τις πρώτες τουλάχιστον δεκαετίες θα έπαιρναν πιστώσεις από τις ΗΠΑ για να δημιουργήσουν την υλική βάση της βιομηχανίας τους και για να προμηθεύονται πετρέλαιο από τις χώρες της Μέσης Ανατολής (οι οποίες βρίσκονταν υπό τον έλεγχο της Δύσης).

Στις ίδιες τις ΗΠΑ η κυβέρνηση εφάρμοζε κεϋνσιανής σύλληψης προγράμματα (Πολεμικά προγράμματα για τον Ψυχρό Πόλεμο και το πρόγραμμα New Frontier του Τζ. Κέννεντυ που μετεξελίχθηκε στο Great Society του Λ. Τζόνσον) μέσα σε ένα διεθνές περιβάλλον που διψούσε για επενδύσεις ώστε να ανασυγκροτηθεί μετά τις μεγάλες καταστροφές του Β ΠΠ.

Το συνολικό σχέδιο των ΗΠΑ, όπως έδειξαν τα πράγματα, ήταν απόλυτα πετυχημένο. Δεν αποφεύχθηκε μόνο η ύφεση αλλά η ανάπτυξη ήταν πρωτοφανής σε ολόκληρο τον Δυτικό κόσμο (αντίστοιχες επιδόσεις παρουσίαζε και η Ανατολική Ευρώπη).

«Το δολάριο είναι δικό μας νόμισμα αλλά δικό σας πρόβλημα»

Ο πόλεμος της Κορέας και αργότερα ο πόλεμος στο Βιετνάμ δεν προκάλεσαν μόνο καταστροφές στις χώρες αυτές αλλά και την ανάγκη στις ΗΠΑ να στηρίξουν τις στρατιωτικές τους επεμβάσεις. Αυτό δημιούργησε την ανάγκη για νέο χρέος και αυτό με την σειρά του στην εκτύπωση δολαρίων από την FED. Έχοντας το «πάνω χέρι» στον Δυτικό κόσμο οι ΗΠΑ προχώρησαν στην εκτύπωση δολαρίων «χωρίς αντίκρυσμα» σε χρυσό παραβαίνοντας την συμφωνία του Μπρέτον Γουντς (το 1970 ο χρυσός που κατείχε η κυβέρνηση των ΗΠΑ κάλυπτε μικρότερο από το 20% των συνολικών απαιτήσεων σε δολάρια) και πλημμυρίζοντας με αυτά τον υπόλοιπο κόσμο (τα γνωστά ως «ευρωδολάρια» της Ευρώπη και τα «πετροδολάρια» τις χώρες της Μ. Ανατολής). Στο τέλος της δεκαετίας του 1960 οι σύμμαχοι των ΗΠΑ άρχισαν να αντιδρούν. Αποκορύφωμα των αντιδράσεων ήταν η απαίτηση της γαλλικής κυβέρνησης να ανταλλάξει μεγάλη ποσότητα δολαρίων που μετέφερε στις ΗΠΑ με πολεμικό της πλοίο για να τα ανταλλάξει με χρυσό!

Η απάντηση της αμερικανικής κυβέρνησης ήταν η μονομερής εγκατάλειψη της συμφωνίας του Μπρέτον Γουντς ως προς την μετατρεψιμότητα του δολαρίου σε χρυσό (κυβέρνηση Νίξον, 15.8.1971). Πολύ γρήγορα ο, εξαρτημένος από το αμερικανικό δολάριο, Δυτικός κόσμος θα καταλάβαινε πόσο θα του στοίχιζε αυτή η «εξέγερση»

Η τιμή του χρυσού σε δολάρια.

Η αποσύνδεση του δολαρίου από τον χρυσό εκτόξευσε την τιμή του χρυσού και των εμπορευμάτων (μεταξύ αυτών και του πετρελαίου: με την ανοχή των ΗΠΑ η τιμή του πενταπλασιάστηκε μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ‘70) αλλά και των επιτοκίων (δλδ στην «τιμή» του χρήματος) δημιουργώντας οικονομική στασιμότητα και κύματα πληθωρισμού για πρώτη φορά στα μεταπολεμικά χρόνια. Ήταν η περίοδος που διαψεύστηκαν οι θεωρίες πως ο κεϋνσιανισμός μπορεί να διασώσει τον καπιταλισμό από τις κρίσεις του. Μέσα σε αυτήν την νέα πραγματικότητα οι ΗΠΑ επιδίωξαν –και κατάφεραν χάρη στην ηγεμονία του δολαρίου- να μετατρέψουν το μειονέκτημα των «δίδυμων ελλειμμάτων» (έλλειμμα στο Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών και έλλειμμα στον κρατικό προϋπολογισμό) σε πλεονέκτημα με το οποίο άρχισαν να «απορροφούν» τα πλεονάσματα από τον υπόλοιπο κόσμο. Η νεοφιλελεύθερη ρύθμιση που επέβαλε ο Ρήγκαν έπαιξε τον ρόλο της σε αυτό. Από τη μια το εργατικό κόστος στις ΗΠΑ χτυπήθηκε άμεσα ενώ το αντίστοιχο στην Ευρώπη έμενε υψηλό χάρη στις αντιστάσεις του ευρωπαϊκού συνδικαλιστικού κινήματος και του ήδη ανεπτυγμένου κράτους πρόνοιας. Από την άλλη, η τιμή του πετρελαίου έμενε σε υψηλά επίπεδα για την Ευρώπη και την Ιαπωνία οι οποίες είχαν παντελή έλλειψη υδρογονανθράκων ενώ τα αμερικανικά μονοπώλια μπορούσαν να προμηθεύονται ευκολότερα πρώτες ύλες από τις χώρες του υπόλοιπου κόσμου που ήλεγχαν (γι’ αυτό και η στήριξη προς τα δικτατορικά καθεστώτα της Λατινικής Αμερικής –και όχι μόνο). Χρησιμοποιώντας αυτά τα δυο εργαλεία, οι ΗΠΑ κατάφεραν να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα και την παραγωγικότητα τους και να ρίξουν τον πληθωρισμό τους σε σχέση με τους συμμάχους/ανταγωνιστές της Δύσης.

Η νέα εποχή

Η αλλαγή υποδείγματος από τις ΗΠΑ και η επικράτηση τους στον ανταγωνισμό με τους συμμάχους τους αφενός επέβαλε το νεοφιλελεύθερο μοντέλο στην Ευρώπη (η Συνθήκη του Μάαστριχτ ήταν η επίσημη επιβεβαίωση) και αφετέρου παγίωσε μια νέα κατάσταση στην μεταφορά κεφαλαίων: από εκεί που οι ΗΠΑ χρηματοδοτούσαν τους συμμάχους τους στην ζώνη του μάρκου και στην ζώνη του γεν έγιναν αποδέκτες πλεονασμάτων από αυτές (αλλά και από τις υπόλοιπες οικονομίες). Από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 κεφάλαια μεταφέρονται από τον υπόλοιπο κόσμο στις ΗΠΑ είτε για να επενδυθούν στα αμερικάνικα χρηματιστήρια, είτε για να αγοράσουν κρατικά ομόλογα, είτε για να επενδυθούν απευθείας σε ακίνητα και άλλα αμερικάνικα «assets».

Η νέα αυτή κατάσταση φυσικά δεν θα μπορούσε να επικρατήσει μόνο χάρη στα «δίδυμα ελλείμματα» (εξαιτίας αυτών που η Ελλάδα οδηγήθηκε στην οιωνεί χρεοκοπία το 2010) αν δεν υπήρχαν δυο ακόμη παράγοντες: η στρατιωτική ισχύς των ΗΠΑ οι οποίες δρούν ως παγκόσμιος χωροφύλακας του Δυτικού κόσμου και η προνομιακή θέση του δολαρίου ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα με το οποίο τιμολογούνται όλες οι αξίες. Αφού λοιπόν οι διεθνείς αγορές κινούνται με συναλλακτικό νόμισμα το δολάριο, όποιος θέλει να αγοράσει κάποιο προϊόν (ακόμη και αν δεν το συνειδητοποιεί), προκαλεί αύξηση στη ζήτηση του δολαρίου ακόμη και αν το προϊόν που αγοράζει δεν έχει καμία σχέση με τις ΗΠΑ (δλδ ακόμη και αν δεν εργάστηκε ούτε ένας αμερικανός για να παραχθεί το προϊόν αυτό!). Επιπλέον, ακριβώς χάρη σε αυτήν την προνομιακή του θέση, το δολάριο μετατρέπεται σε ασφαλές καταφύγιο όπως ήταν κάποτε ο χρυσός: κάθε ατομικός καπιταλιστής αλλά και οι διαχειριστές κεφαλαίων ανά τον κόσμο μετατρέπουν τα κεφάλαια τους σε δολάρια και τα τοποθετούν σε αμερικάνικα περιουσιακά στοιχεία (μετοχές, ομόλογα, ακίνητα).

Η «νεοφιλελεύθερη εποχή» του μονοπωλιακού καπιταλισμού (=ιμπεριαλισμός) συνοδεύτηκε από φαινόμενα, άλλα εντελώς νέα και άλλα που είχαν παρουσιαστεί στην προ-κεϋνσιανή περίοδο (η κρατική παρέμβαση, σε άλλη όμως μορφή από την κεϋνσιανή περίοδο, δεν έπαψε να υπάρχει -με αποκορύφωμα την περίοδο μετά το 2008 οπότε και κυριολεκτικά ο ιδιωτικός τομέας διασώθηκε με πακτωλούς κρατικού χρήματος).

Η απόκλιση των μισθών από την παραγωγικότητα αλλά και η μείωση του ρυθμού αύξησης της παραγωγικότητας στη νεοφιλελεύθερη περίοδο

Στα πρώτα ανήκει η διόγκωση του τριτογενούς τομέα και μέσα σε αυτόν του ρόλου του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην ΕΕ η απασχόληση στον πρωτογενή τομέα έπεσε από το 13% το 1970 στο 5% το 2001 και ο δευτερογενής τομέας (κατασκευές+βιομηχανία) από το 40% στο 27%. Αντιθέτως ο τριτογενής τομέας ανέβηκε από το 47% στο 69%. Το ίδιο συνέβη και από πλευράς ΑΕΠ: στις ΗΠΑ ο «παραγωγικός τομέας» (πρωτογενής τομέας και βιομηχανία) έπεσε από το 36,1% το 1947 στο 20,3% το 1987 (για να μειωθούν ακόμη περισσότερο τις επόμενες δεκαετίες) ενώ ο χρηματοπιστωτικός τομέας ανέβηκε από το 2,8% το 1950 στο 8,3% το 2006.

Στα δεύτερα έχουμε την δημιουργία τεράστιων πολυεθνικών «υπερμονοπωλίων» (τα κλασικά μονοπώλια άρχισαν να σχηματίζονται μετά το 1870), το άνοιγμα των συνόρων στο διεθνές εμπόριο και στην απρόσκοπτη μεταφορά κεφαλαίων και την «χρηματιστικοποίηση» της παγκόσμιας οικονομίας. 

Να μείνουμε λίγο στην «χρηματιστικοποίηση» ξεκινώντας από το χρήμα. Στα χρόνια της πρόσφατης κρίσης ακούγαμε συχνά από τους μενουμευρωπαίους το ειρωνικό ερώτημα: «και που θα τα βρείτε τα λεφτά αν βγούμε από την ευρωζώνη; Θα τα μαζέψετε από τα… λεφτόδεντρα;». Η αλήθεια είναι ότι το χρήμα –πιστωτικό χρήμα- όντως «παράγεται» από τα «λεφτόδεντρα»: εδώ και δεκαετίες νέο χρήμα δημιουργείται κατά την έκδοση δανείων από τις εμπορικές Τράπεζες (υπό την επίβλεψη των Κεντρικών Τραπεζών, της FED στις ΗΠΑ, της ΕΚΤ στην Ευρωζώνη κλπ). Αντιστρόφως, η αποπληρωμή ενός δανείου μειώνει ισόποσα το χρήμα που κυκλοφορεί. Όσο ο καπιταλισμός λειτουργεί χωρίς κρίσεις το χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν αντιμετωπίζει προβλήματα. Όταν όμως ξεσπούν κρίσεις -είτε δομικές (1929, 1973, 2007) είτε επί μέρους τομέων (πχ μείωση τιμών ακινήτων, ύφεση στον κατασκευαστικό τομέα, τραπεζική κρίση κλπ)- και δάνεια αδυνατούν να πληρωθούν τότε για να ισορροπήσει το χρηματοπιστωτικό σύστημα οι επιλογές είναι δυο: είτε θα πρέπει να «εξατμιστούν» καταθέσεις (πχ Κύπρος) είτε θα πρέπει να κυκλοφορεί νέο χρήμα από το «λεφτόδεντρο» μέσω νέων δανείων για να καλύψει τα παλιά (ότι έγινε μετά το 2010 στις ΗΠΑ και σε όλο τον κόσμο κατά την περίοδο του κορονοϊού). Πράγματι, όσο διαρκούσε η μεταπολεμική μπελ επόκ και το ΑΕΠ αυξανόταν σταθερά, διατηρείτο μια ισορροπία ανάμεσα στον «παραγωγικό» και τον «μη παραγωγικό» τομέα κρατώντας χαμηλά τόσο τον τριτογενή τομέα όσο και την αναλογία χρέος/ΑΕΠ παρότι και εκείνη την περίοδο το χρέος αυξανόταν σε ονομαστικές τιμές (για την Ελλάδα, για πρδγμα, το δημόσιο χρέος από 32,1 δισεκ. δρχ το 1966 πήγε στα 114,1 το 1974, με μέσο ετήσιο ποσοστό αύξησης 32%!). Το τέλος της κεϋνσιανής αυταπάτης περί «καπιταλιστικής ανάπτυξης χωρίς κρίσεις» συνέπεσε με την συγκέντρωση τεραστίων χρηματικών κεφαλαίων σε «ευρωδολάρια» και «πετροδολάρια» τα οποία έπρεπε να επενδυθούν (για να παράξουν χρηματικό κέρδος). Όμως η ύφεση και η πτώση της παραγωγής έκαναν μικρότερη την ανάγκη της δανειοδότησης των παραγωγικών επιχειρήσεων αλλά μεγαλύτερη την δανειοδότηση των κρατών. Σταδιακά νέα πελατεία δημιουργήθηκε με την δανειοδότηση των νοικοκυριών φαινόμενο που εντάθηκε για να καλυφθούν οι ανάγκες τους αφού οι μισθοί αδυνατούσαν να καλύψουν τις ανάγκες τους (στεγαστικά δάνεια, διακοποδάνεια, φοιτητικά δάνεια κλπ). Ένας ακόμη τομέας διοχέτευσης των τεράστιων ποσοτήτων λιμνάζοντος χρήματος ήταν τα χρηματιστήρια: τα αυξανόμενα αλλά μη επενδυόμενα κέρδη των επιχειρήσεων, τα συνεχώς αυξανόμενα εισοδήματα των ανώτερων τάξεων, τα αποθεματικά των ασφαλιστικών Ταμείων κάπου έπρεπε να τοποθετηθούν για να δώσουν κέρδη. Και τα χρηματιστήρια, μεταλλαχθέντα πλέον σε ναούς τζόγου, ήταν μια αναγκαστική διέξοδος.

Η απόσυρση των ΗΠΑ από το «σύστημα του Μπρέτον Γουντς», το «πραξικόπημα Volker» με την εκτίναξη των επιτοκίων το 1979 (το οποίο και οδήγησε σε κύμα κρατικών χρεοκοπιών την δεκαετία του ‘80) ήρθαν να τονώσουν τόσο την ισχύ του χρηματοπιστωτικού συστήματος όσο και τον κυρίαρχο ρόλο των χρηματιστηρίων στην οικονομία των τελευταίων σαράντα ετών: αν το «παραγωγικό» κεφάλαιο είναι ένα παράσιτο που ζει από την απομύζηση του πλούτου που παράγει η ζωντανή εργασία, το χρηματοπιστωτικό σύστημα, αδυνατώντας να παίξει τον συστημικό του ρόλο (δλδ να τονώσει την «πραγματική οικονομία») παρασιτεί πάνω στο «παραγωγικό» κεφάλαιο και στην υπόλοιπη κοινωνία με τις ευλογίες των κυβερνήσεων, των Κεντρικών Τραπεζών και των υπερεθνικών Οργανισμών που επιτηρούν το παγκόσμιο σύστημα (ΟΟΣΑ, Παγκόσμια Τράπεζα, ΔΝΤ, BIS κλπ).

Ο ηγεμόνας ξανασώζει το παγκόσμιο σύστημα – Η περίπτωση της κρίσης της Λήμαν Μπράδερς

Η κρίση που ξέσπασε το 2007 αναμφισβήτητα ξεκίνησε από τις ΗΠΑ και μετά πέρασε τον Ατλαντικό και απλώθηκε στην Ευρώπη αλλά οι ΗΠΑ ήταν αυτές που την αντιμετώπισαν διασώζοντας όχι μόνο τον εαυτό τους αλλά και τον υπόλοιπο κόσμο. Αμέσως η Fed χωρίς να μπαίνει σε δημόσιες συζητήσεις μετατράπηκε σε «δανειστή ύστατης ανάγκης» πρώτα των ΗΠΑ και στην συνέχεια της Ευρώπης –και όχι μόνο.

Χωρίς πολλές σκέψεις και χωρίς να περιμένει την αμερικάνικη κυβέρνηση η Fed έριχνε δισεκατομμύρια δολάρια στην οικονομία για να διασώζει ιδιωτικές Τράπεζες και επιχειρήσεις. Η ΕΚΤ και η BoE την ακολούθησαν δανείζοντας χρήμα στους ενδιαφερόμενους έναντι ενεχύρων (σε πολλές περιπτώσεις ενέχυρα κακής ποιότητας) και φουσκώνοντας τους ισολογισμούς τους –κάτι που δεν έκαναν για να διασώσουν την Ελλάδα δυο χρόνια αργότερα. Εκείνο όμως που δεν είχαν δυνατότητα να κάνουν ήταν να δημιουργήσουν ρευστότητα σε δολάρια για τα οποία διψούσε το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Θεωρητικά βέβαια θα μπορούσαν να βρουν δολάρια από το εμπορικό πλεόνασμα που διατηρούσε η ΕΕ με τις ΗΠΑ (να αγοράσουν ή να δανειστούν δολάρια από ευρωπαϊκές εταιρείες που εξήγαγαν προϊόντα στις ΗΠΑ) αλλά στις συγκεκριμένες κρισιακές συνθήκες και στην τεράστια ζήτηση δολαρίων αυτό δεν αρκούσε να λύσει το πρόβλημα. Το καλοκαίρι του 2008 η ημερήσια ζήτηση δολαρίων ήταν τουλάχιστον διπλάσια της προσφοράς και κάποιες μέρες ξεπέρασε και το τριπλάσιο. Η έλλειψη δολαρίων δεν εμφανίστηκε μόνο στις εμπορικές Τράπεζες αλλά κα στις ευρωπαϊκές Κεντρικές Τράπεζες. Μια λύση ήταν να στραφούν οι Κεντρικές Τράπεζες στο… ΔΝΤ αλλά αυτό θα ήταν καταστροφικό για όλο το σύστημα. Το φθινόπωρο του 2008 ο Τιμ Γκέιτνερ σημείωνε ότι οι Ευρωπαίοι «διατηρούσαν ένα τραπεζικό σύστημα που είχε αφεθεί να αναπτυχθεί υπερβολικά σε σχέση με το ΑΕΠ, με τεράστιες αναντιστοιχίες νομισμάτων και χωρίς σχέδια κάλυψης των αναγκών των τραπεζών τους σε ρευστότητα, σε περίπτωση που αντιμετωπίζαμε μια καταιγίδα σαν αυτή».

Το πρώτο συστημικό ανάχωμα τραπεζικών διασώσεων, η αγορά ABCP (εμπορικά χρεόγραφα υποστηριζόμενα με στοιχεία ενεργητικού / asset-backed commercial paper), έδειχνε να καταρρέει.

Η Fed έβαλε μπροστά το πρόγραμμα δημοπρασιών καθορισμένης διάρκειας TAF (Term Auction Facility) με το οποίο δεχόταν ως ενέχυρο έναντι ρευστότητας μικρότερης αξιοπιστίας χαρτιά όπως ABS και CDO. Από το πρόγραμμα αυτό ωφελήθηκαν αλλοδαπά ιδρύματα σε ποσοστό πάνω από το 50%.

Το καλοκαίρι του 2008 η Fed ανάλαβε να παίξει και τον ρόλο του διαπραγματευτή repo ύστατης ανάγκης. Μέχρι το τέλος του χρόνου είχε δώσει δάνεια αξίας πάνω από 800 δισ που το μεγαλύτερο μέρος τους απορροφήθηκε από ευρωπαϊκές Τράπεζες (η ελβετική Credit Suisse πήρε το 30% των δανείων).

Νωρίτερα, την άνοιξη του 2008, είχε βάλει μπροστά το TSLF (Term Securities Lending Facility) από το οποίο τα μισά δάνεια πήγαν και πάλι σε Τράπεζες εκτός ΗΠΑ. Με το πρόγραμμα αυτό η Fed δάνειζε υψηλής διαβάθμισης τίτλους του Δημοσίου για 28 ημέρες παίρνοντας ως αντάλλαγμα διάφορους τίτλους με κάλυμμα ενυπόθηκα δάνεια.

Οι μαζικές αναλήψεων καταθέσεων στην Τράπεζα Bear Stearns οδήγησαν στην δημιουργία ενός νέου προγράμματος, του PDCF (Primary Dealer Credit Facility) χάρη στο οποίο οι επενδυτές της αγοράς repo αποκτούσαν πρόσβαση σε «ρευστότητα μιας ημέρας» με αντάλλαγμα διάφορα ενέχυρα. Με το πρόγραμμα αυτό, εκτός των Τραπεζών των ΗΠΑ, ωφελήθηκαν και θυγατρικές αμερικανικών Τραπεζών που λειτουργούσαν στο ΗΒ.

Μπροστά στην χιονοστιβάδα της κρίσης ακολούθησαν κι άλλα προγράμματα όπως το Term Asset-Backed Securities Loan Facility κυρίως όμως τα διάφορα QE (Quantative Easing) προγράμματα «ποσοτικής χαλάρωσης». Από το πρώτο πρόγραμμα αυτής της σειράς πάλι το 50% πήγε σε ευρωπαϊκές Τράπεζες.

Η αμερικάνικη βοήθεια όμως δεν σταμάτησε στην συνεχή στήριξη των εμπορικών Τραπεζών της Ευρώπης (και φυσικά των ΗΠΑ). Η Fed άρχισε να δανείζει δολάρια και στις Κεντρικές Τράπεζες της Ευρώπης αποδεχόμενη σε αντάλλαγμα τα δικά τους νομίσματα. Σύντομα το πρόγραμμα επεκτάθηκε και στην στήριξη των Κεντρικών Τραπεζών της Ιαπωνίας, της Βραζιλίας, της Κορέας, του Μεξικού, της Σιγκαπούρης… –συνολικά δεκατεσσάρων Κεντρικών Τραπεζών! Στο αποκορύφωμα αυτής της διαδικασίας οι συμφωνίες ανταλλαγής μεταξύ της Fed και των άλλων Κεντρικών τραπεζών έφτασε στο 35% του ισολογισμού της Fed. Όμως χάρη σε αυτό το πρόγραμμα η Fed έσωσε τις άλλες κεντρικές Τράπεζες αφού, σε διαφορετική περίπτωση, για να βρουν δολάρια για τις ανάγκες των εθνικών τραπεζικών τους συστημάτων θα έπρεπε να ξεπουλήσουν τα αποθεματικά τους και να καταρρεύσουν οι ίδιες.

Στην περίοδο 2007 έως 2009 η ηγεσία της Fed, έστω και παραβαίνοντας τους κανόνες, διακίνησε ποταμό δολαρίων αρκετών τρισεκατομμυρίων διασώζοντας στην κυριολεξία το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα αντί να στραγγαλίσει –όπως θα μπορούσε να κάνει- τους Ευρωπαίους. Με την στάση της αυτή όμως, την στάση του συνεπή ηγεμόνα, επιβεβαίωσε τον κομβικό ρόλο τόσο του δολαρίου όσο και της αμερικάνικης Κεντρικής Τράπεζας στον μεταπολεμικό κόσμο –όπως είχαν κάνει και οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ στην δημιουργία της «συλλογικής Δύσης». Σε αντίθεση, ας θυμηθούμε την στάση της Γερμανίας που ρίσκαρε να τινάξει στον αέρα την Ευρωζώνη απαγορεύοντας στην ΕΚΤ να επιτελέσει τον ρόλο της στην διάσωση των PIIGS και τροχοδρομώντας έτσι την αναξιοπιστία στην οποία έχει περιπέσει σήμερα η ευρωπαϊκή ήπειρος…  

 

      

  

Σχετικά:

1. Θα χάσει το δολάριο την παγκόσμια ηγεμονία του;

2. Is US dollar hegemony ending?

3. Ποια Κίνα; Η μόνη υπερδύναμη θα είναι πάντα οι ΗΠΑ [ή, η αγωνία του Protagon.gr]

4. Ανατομία της διεθνούς νομισματικής ισχύος των ΗΠΑ: ηγεμονία ή πρωτοκαθεδρία υπόόρους;

5. Οι ΗΠΑ αναζητούν νέο μοντέλο ηγεμονίας για τη μετά την παγκοσμιοποίηση εποχή

6. ΗΠΑ: Εγκαταλείπουν την ηγεμονία του κόσμου;

7. Η Ηγεμονία των ΗΠΑ και οι κίνδυνοί της [από την επίσημη ιστοσελίδα του Κινεζικού Υπουργείου Εξωτερικών]

8. Ο επικίνδυνος ρόλος των κρυπτονομισμάτων στο ηγεμονικό σχέδιο του Τραμπ

 

 

 

Τα «κλεμμένα»

Όταν η εξουσία κατακτιέται

Όταν υπάρχουν πολλοί δήθεν Ηγέτες που σκοτώνονται μεταξύ τους για το ποιος είναι ανώτερος, ικανότερος, δυνατότερος και εξυπνότερος, τότε σίγουρα όλοι τους δεν είναι παρά μετριότητες. Το μόνο που κάνουν είναι να προσφέρουν θέαμα στους υφισταμένους τους.

Και μόνη η εμφάνιση εκείνου που έχει το φυσικό χάρισμα του Ηγέτη είναι ικανή να κάνει τους ανεπαρκείς να παραμερίσουν να περάσει και τους υφισταμένους να υποκλιθούν.

Οι άνθρωποι αλλάζουν Ηγέτη μόνο στην περίπτωση που πιστεύουν ακράδαντα πως με αυτή την αλλαγή θα καλυτερεύσει η ζωή τους.

Όταν οι υφιστάμενοι πιστεύουν πως η αλλαγή του Ηγέτη τους θα καλυτερεύσει τη ζωή τους, είναι ικανοί να τη διεκδικήσουν ακόμα και με τη βία.

Όσοι Ηγέτες κι αν αλλάξουν, οι υφιστάμενοι θα παραμείνουν υφιστάμενοι που, όσες φορές κι αν απογοητευθούν από την αλλαγή του Ηγέτη τους, πάντα θα επιδιώκουν να βελτιώσουν τη ζωή τους αλλάζοντας Ηγέτη.

Το νέο Ηγέτη, εκείνοι που τον ανέδειξαν, σίγουρα θα τον πουν αχάριστο, επειδή, ακόμα κι αν έχει κάθε πρόθεση, δεν υπάρχει περίπτωση να μπορέσει να τους αλλάξει τη ζωή, στο βαθμό και με τον τρόπο που φαντάστηκαν.

Ως νέος Ηγέτης, ακόμα κι αν έχεις το λαό με το μέρος σου, θα μπορέσεις να κυβερνήσεις άνετα μόνο κάτω από δύο προϋποθέσεις:

1. Αν, με το που θα αναλάβεις την εξουσία, αφανίσεις τον προκάτοχο σου και όλους όσους τον περιέβαλαν αμέσως. 

2. Αν κρατήσεις ανέπαφα όλα τα μέσα με τα οποία ο προκάτοχός σου επέβαλε την εξουσία του.

Νικολό Μακιβέλι, ο Ηγεμόνας

Ο νεοφιλελευθερισμός ως ταξική ηγεμονία - Ο ιμπεριαλισμός στην εποχή της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης

Ο νεοφιλελευθερισμός αποκατέστησε τα πρωτεία των ΗΠΑ, τουλάχιστον σε σχέση με την Ευρώπη και την Ιαπωνία, που είχαν εξασθενήσει στη διάρκεια της δεκαετίας του 1970. Η οικονομία των ΗΠΑ παραμένει [2011] η μεγαλύτερη του πλανήτη από την άποψη του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ), έχοντας τα πρωτεία σε σημαντικά πεδία όπως η έρευνα και η καινοτομία, τόσο στην παραγωγή όσο και στους χρηματοοικονομικούς μηχανισμούς. Ως συνέπεια αυτών, το δολάριο αναγνωρίζεται ως το διεθνές νόμισμα.

Η διεθνής νεοφιλελεύθερη τάξη πραγμάτων -γνωστή ως νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση- επιβλήθηκε σε ολόκληρο τον πλανήτη, από τις κύριες καπιταλιστικές χώρες του κέντρου μέχρι τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες της περιφέρειας [...] Το κύριο πολιτικό εργαλείο είναι πάντα η εγκατάσταση μιας τοπικής κυβέρνησης, φιλικής προς τον ιμπεριαλισμό. Κρίσιμη σημασία έχει εδώ η συνεργασία των ελίτ της κυριαρχούμενης χώρας, όπως επίσης, στο σύγχρονο καπιταλισμό, η δράση διεθνών οργανισμών όπως αυτός του ΝΑΤΟ, το ΔΝΤ, η Παγκόσμια Τράπεζα και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ). Από οικονομική άποψη, σκοπός αυτής της κυριαρχίας είναι η απόσπαση ενός "πλεονάσματος" μέσω της επιβολής χαμηλών τιμών στους φυσικούς πόρους και των επενδύσεων στο εξωτερικό, είτε αυτές είναι επενδύσεις χαρτοφυλακίου, είτε είναι άμεσες ξένες επενδύσεις.   

[...] Στον νεοφιλελευθερισμό, τα ανώτερα στρώματα των καπιταλιστικών τάξεων, υποστηριζόμενα από τους χρηματοπιστωτικούς θεσμούς, λειτουργούν ως ηγεσίες στο εσωτερικό μιας ευρύτερης ομάδας ανώτερων τάξεων κατά την εξάσκηση της κοινής τους κυριαρχίας. Αντίστοιχα, οι Ηνωμένες Πολιτείες λειτουργούν ως ηγέτης στο εσωτερικό της ευρύτερης ομάδας ιμπεριαλιστικών χωρών. 

G. Dumenil-D. Levy, Η κρίση του νεοφιλελευθερισμού

Ο Μίνως θέλων να εκδικήση τον θάνατον του υιού επολιόρκησεν τας Αθήνας. «Χρονιζομένου δε του πολέμου, μη δυνάμενος ελείν Αθήνας εύχεται Διί παρ’ Αθηναίων λαβείν δίκας· γενομένου δε τη πόλει λιμού τε και λοιμού, το μεν πρώτον κατά λόγιον Αθηναίοι παλαιόν τας Υακίνθου κόρας επί του Γεραίστου του Κύκλωπος τάφον κατέσφαξαν». Αλλά και δια της θυσίας ταύτης δεν καταπαύει η μάστιξ. Εν τη κρισίμω ταύτη ώρα οι Αθηναίοι συνεβουλεύθησαν το μαντείον, όπερ «ανείπεν αυτοίς Μίνωι διδόναι δίκας, ας αν αυτός αιρήται». Ο Μίνως απήτησεν όπως ετησίως πέμπονται εξ Αττικής εις Κρήτην επτά νεανίαι και επτά νεάνιδες βορά δια τον εν τω Λαβυρίνθω, τω κατασκευασθέντι υπό του Δαιδάλου, καθειργμένον ταύρον. […] Ο αριθμός των προσφερόμενων θυμάτων, αριθμός σπουδαιότατος εν τη θρησκεία του Απόλλωνος, φαίνεται αντιστοιχών προς τινα αρχαίαν διαίρεσιν των ωρών του έτους. Όθεν πιθανόν αι επτά νεάνιδες και οι επτά Αθηναίοι νεανίαι παρίστων τους ηλίους και τας σελήνας των επτά μηνών του έαρος εις το καταστρεπτικόν τέρας του χειμώνος, και ελευθερουμένων υπό του θεού του εαρινού φωτός.

Paul Decharme, Μυθολογία της αρχαίας Ελλάδος