Η δημοσιονομική πολιτική της κυβέρνησης

 

Κάθε χρόνο τέτοια εποχή η κυβέρνηση παρουσιάζει τον νέο Προϋπολογισμό του κράτους στον οποίο καθρεφτίζεται η βασική οικονομική πολιτική της χώρας. Είναι μια ευκαιρία να ρίξουμε μια ματιά στις βασικές γραμμές πάνω στις οποίες κινείται δημοσιονομικά η κυβέρνηση της ΝΔ.

Θα ξεκινήσουμε περιγράφοντας με απλά λόγια τι υποδηλώνουν οι τίτλοι των εσόδων και των δαπανών που εμφανίζονται στον κρατικό προϋπολογισμό.

 

Έσοδα

Κοινωνικές εισφορές

Περιλαμβάνονται κυρίως οι εισφορές των εργαζόμενων για παροχές υγείας από το Δημόσιο.

Μεταβιβάσεις

Σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται κυρίως τα έσοδα του προϋπολογισμού δημοσίων επενδύσεων από:

• το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος

• μέρος του εθνικού σκέλους ύψους

• το Ταμείο Ανάκαμψης-ΤΑΑ (δαπάνες μείον τον ΦΠΑ).

Πωλήσεις αγαθών και υπηρεσιών

Περιλαμβάνονται κυρίως τα έσοδα από παράβολα, μισθώματα κτηρίων και υποδομών καθώς και από προμήθειες λόγω παροχής εγγύησης του Ελληνικού Δημοσίου.

Λοιπά τρέχοντα έσοδα

Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει διάφορες κατηγορίες εσόδων, με κυριότερες τους τόκους καταθέσεων του Ελληνικού Δημοσίου, τα μερίσματα από τη συμμετοχή του Ελληνικού Δημοσίου στο μετοχικό κεφάλαιο διαφόρων εταιρειών, τους τόκους από ομόλογα που κατέχει το Ελληνικό Δημόσιο, τις διάφορες κατηγορίες προστίμων και προσαυξήσεων, το μεγαλύτερο ποσοστό των εσόδων του εθνικού σκέλους του προϋπολογισμού δημοσίων επενδύσεων, το οποίο προέρχεται κυρίως από επιστροφές ποσών από Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) για εκτέλεση έργων επενδύσεων καθώς και τις επιστροφές ιδίων πόρων από την ΕΕ.

Πωλήσεις παγίων περιουσιακών στοιχείων

Αφορά κυρίως σε έσοδα από την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου, μέσω της διαδικασίας αποκρατικοποιήσεων από το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ).

Επιστροφές εσόδων

Οι επιστροφές αχρεωστήτως εισπραχθέντων εσόδων (κυρίως επιστροφές ΦΠΑ και φόρου εισοδήματος)

 

Πληροφοριακά στοιχεία

- Έσοδα ΑΠΔΕ εκτός ΤΑΑ

Περιλαμβάνονται στις κατηγορίες «Μεταβιβάσεις» και «Λοιπά τρέχοντα έσοδα»

- Έσοδα ΤΑΑ

Τα έσοδα του ΤΑΑ περιλαμβάνονται στην κατηγορία «Μεταβιβάσεις»

 

Δαπάνες

Παροχές σε εργαζόμενους

Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται οι κάθε είδους αποδοχές τακτικών υπαλλήλων (μόνιμων και ΙΔΑΧ), υπαλλήλων με σχέση εργασίας ορισμένου χρόνου (μέχρι και οι παροχές κληρωτών) και αιρετών, οργάνων διοίκησης καθώς και οι αντίστοιχες εργοδοτικές εισφορές. Σε αυτές τις δαπάνες δεν περιλαμβάνονται οι μισθοί κλπ των εργαζομένων σε ΝΠΔΔ, ΟΚΑ και ΟΤΑ.

Κοινωνικές Παροχές

Οι δαπάνες της κατηγορίας αυτής περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, το επίδομα θέρμανσης, τις συντάξεις που καταβάλλονται απευθείας από το κράτος (άρθρο 4 παρ.3 του ν.4387/2016, Α’ 85) καθώς και τις λοιπές παροχές κοινωνικής πρόνοιας σε είδος και σε χρήμα. (ενδεικτικά, το 2024, το ύψος των εν λόγω δαπανών εκτιμάται στο ποσό των 346 εκατ. ευρώ).

Μεταβιβάσεις

Οι μεταβιβαστικές πληρωμές περιλαμβάνουν επιχορηγήσεις και αποδόσεις σε υποτομείς της Γενικής Κυβέρνησης, όπως τους ΟΤΑ και τους ΟΚΑ, τα νοσοκομεία, τις δομές Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ) καθώς και σε λοιπούς φορείς εντός και εκτός Γενικής Κυβέρνησης, σε οργανισμούς του εξωτερικού και στην ΕΕ. Επίσης, περιλαμβάνονται οι επιχορηγήσεις για επενδύσεις, οι καταπτώσεις εγγυήσεων, οι αναλήψεις χρεών φορέων της Γενικής Κυβέρνησης καθώς και οι αποζημιώσεις λόγω δικαστικών αποφάσεων.

Αγορές αγαθών και υπηρεσιών

Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται δαπάνες καταναλωτικού χαρακτήρα (ενδεικτικά για το 2024 δαπάνες αυτές εκτιμώνται σε 2.257 εκατ. ευρώ,

Επιδοτήσεις

Περιλαμβάνονται κυρίως οι επιδοτήσεις προς την ΤΡΑΙΝΟΣΕ ΑΕ και τα Ελληνικά Ταχυδρομεία (ΕΛΤΑ) για την καθολική ταχυδρομική υπηρεσία (για το 2024 περίπου 76 εκατ. Ευρώ).

Τόκοι (σε ακαθάριστη βάση)

Από τους τόκους αυτούς αφαιρούνται οι τόκοι που εισπράττουν οι διάφοροι Φορείς της Γενικής Κυβέρνησης (από διάφορα δάνεια που έχουν δώσει στην Κυβέρνηση) και προκύπτει το κονδύλι «καθαροί τόκοι».

Λοιπές δαπάνες

Οι λοιπές δαπάνες περιλαμβάνουν κυρίως τη δαπάνη για τις επιστροφές στην ΕΕ από ανεκτέλεστα προγράμματα καθώς και τη δαπάνη για τα πρόστιμα προς την ΕΕ.

Πιστώσεις υπό κατανομή

Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται κυρίως οι δαπάνες του ΑΠΔΕ* και των αποθεματικών του κρατικού προϋπολογισμού (παρ.1 και 8 του άρθρου 59 του ν.4270/2014) και για το 2025 στα 17.602 εκατ. ευρώ).

(για το 2024 το συνολικό ποσό για την κατηγορία αυτή εκτιμάται σε 14.365 εκατ. ευρώ:

• οι δαπάνες του εθνικού και συγχρηματοδοτούμενου σκέλους του ΑΠΔΕ ύψους 9.850 εκατ. ευρώ,

• οι δαπάνες του σκέλους επιχορηγήσεων του ΤΑΑ, ύψους 3.300 εκατ. ευρώ,

• οι δαπάνες για νέες προσλήψεις προσωπικού του οποίου η μισθοδοσία καλύπτεται από τον τακτικό προϋπολογισμό και για λοιπές μισθολογικές δαπάνες, συνολικού ύψους 108 εκατ. ευρώ,

• δαπάνες ύψους 149 εκατ. ευρώ, εγγεγραμμένες από την έκτακτη Προσωρινή Συνεισφορά Αλληλεγγύης του φορολογικού έτους 2022, η οποία επιβλήθηκε σε εταιρείες με οικονομικές δραστηριότητες στους τομείς της εξόρυξης λιθάνθρακα και λιγνίτη, της άντλησης αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου, της παραγωγής προϊόντων οπτανθρακοποίησης και διύλισης πετρελαίου και

• δαπάνες ύψους 85 εκατ. ευρώ για τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών).

Αγορές παγίων περιουσιακών στοιχείων

Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται οι αγορές πάγιου εξοπλισμού των φορέων της Κεντρικής Διοίκησης και οι φυσικές παραλαβές οπλικών συστημάτων.

Πληροφοριακά Στοιχεία:

Δαπάνες ΑΠΔΕ εκτός ΤΑΑ (το 2024 οι εν λόγω δαπάνες ανήλθαν σε 9.850 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων ποσό ύψους 7.100 εκατ. ευρώ αφορά σε έργα που συγχρηματοδοτούνται από την ΕΕ και ποσό ύψους 2.750 εκατ. ευρώ αφορά σε έργα που χρηματοδοτούνται αμιγώς από εθνικούς πόρους).

Δαπάνες ΤΑΑ Οι δαπάνες που χρηματοδοτούνται από το σκέλος των επιχορηγήσεων του ΤΑΑ.

 

* Το ΑΠΔΕ («Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων»), είναι το κύριο εργαλείο της χώρας για τη χρηματοδότηση έργων που συμβάλλουν στην αύξηση της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης, όπως υποδομές (δρόμοι, νοσοκομεία, σχολεία) και δράσεις για τον περιορισμό κοινωνικού αποκλεισμού ή την αποκατάσταση φυσικών καταστροφών. Χρηματοδοτείται μέσω του Κρατικού Προϋπολογισμού και υλοποιείται σε εθνικό και συγχρηματοδοτούμενο σκέλος.

 

Ας περάσουμε τώρα στην σύγκριση των προϋπολογισμών του 2019 με τους προϋπολογισμούς της ΝΔ (για το έτος 2024 εκτίμηση εκτέλεσης, για το 2025 πρόβλεψη)

 Εικόνα 1. Προϋπολογισμοί 2019 και 2022-25

 

Τι βλέπουμε από την σύγκριση των ετών διακυβέρνησης της ΝΔ ως προς το 2019:

Το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 35% (ή κατά ~13% αν αφαιρέσουμε τον πληθωρισμό)

Κατά το ίδιο ποσοστό αυξήθηκαν και τα καθαρά φορολογικά έσοδα (μετά την αφαίρεση των επιστροφών φόρου). Η αύξηση οφείλεται περισσότερο στην αύξηση των έμμεσων φόρων που έχουν την υψηλότερη αναλογία στην ΕΕ.

Το κονδύλι των τόκων (σε ακαθάριστη βάση) έχει αυξηθεί κατά 46%, πολύ πάνω από την αύξηση τόσο του ΑΕΠ όσο και των δημοσίων εσόδων.

Σημαντικά έχουν αυξηθεί τα έσοδα από ΠΔΕ και ΤΑΑ πολύ περισσότερο όμως οι αντίστοιχες δαπάνες. Το αποτέλεσμα είναι να έχει δημιουργηθεί ένα μεγάλο έλλειμμα στο ισοζύγιο αυτών ακριβώς των δαπανών.

 

►Οι μισθοί   

Το σύνολο των μισθών ΔΥ, αιρετών και οργάνων διοίκησης (μαζί με τις εργοδοτικές εισφορές) συμπεριλαμβανομένων των ΝΠΔΔ, ΟΤΑ, ΟΚΑ και επαναταξινομημένων ΔΕΚΟ (ΟΣΕ, ΕΡΤ, ΕΛΒΟ, ΕΑΒ, ΟΠΕΚΕΠΕ κλπ) αυξήθηκε κατά 19,8% δηλαδή λίγο κάτω από τον πληθωρισμό. Ως ποσοστό του ΑΕΠ αυτές οι δαπάνες μειώθηκαν από το 9,56% στο 8,48%. Όμως οι ατομικοί μισθοί της πλειονότητας των ΔΥ έχουν αυξηθεί πολύ λιγότερο από τον πληθωρισμό με αποτέλεσμα οι «Μέσες αποδοχές των δημοσίων υπαλλήλων στην κεντρική δημόσια διοίκηση» να έχουν πέσει στην τελευταία θέση στην ΕΕ: από 1011,8€ το 2019 ανέβηκαν μόλις στα 1138€ δλδ αυξημένες κατά 12,5% ενώ μόνο για να διατηρηθεί η αγοραστική τους δύναμη θα έπρεπε να έχουν αυξηθεί κατά 17% από το 2019. Η μείωση του πραγματικού μισθού των ΔΥ (πλην κάποιων τομέων του κράτους) είναι μόνιμη κατάσταση από το 2009 και εξακολουθεί και μειώνεται και μετά το 2015 με εργαλείο τον πληθωρισμό. Στον παρακάτω πίνακα βλέπουμε τον μέσο ονομαστικό μισθό από το 2015 μέχρι το 2024 όπως τον δίνει η EUROSTAT και την τιμή που θα είχε ο μισθός αν απλώς αυξανόταν με βάση τον πληθωρισμό. Έτσι ο μισθός των 1081,6€ του 2015 θα έπρεπε να έχει φτάσει το 2024 στα 1279,5€ για να μην χάσει την αγοραστική του δύναμη.   

(Σε αντιπαραβολή, στην Πορτογαλία ο μισθός έχει ανέβει από τα 1467€ το 2015 στα 1860€ το 2024 ενώ αν αυξανόταν μόνο με βάση τον πληθωρισμό θα έπρεπε να είχε τιμή 1760€)

Πίνακας 1. Μέσος καθαρός μισθός, ονομαστική τιμή και πληθωρισμένη τιμή με βάση τον επίσημο ΔτΚ

 Εικόνα 2. Μέσος καθαρός μισθός ΔΥ στην Κεντρική Διοίκηση

 

Εικόνα 3. Μέσος καθαρός μισθός ΔΥ στην Κεντρική Διοίκηση και πραγματικό ΑΕΠ κατά κεφαλήν (την περίοδο 2019-25 ο μεν μισθός αυξήθηκε 5,2% ενώ το πραγμτικό ΑΕΠ κατά κεφαλήν 18,1%. Στην ΕΕ τα αντίστοιχα ποσοστά ήταν 29,8% και 12,9%)

Η ίδια εικόνα για τους ατομικούς μισθούς προκύπτει και με βάση το Ενιαίο Μισθολόγιο (δεν περιλαμβάνονται σε αυτό τα Ειδικά Μισθολόγια ιατρών, ενστόλων, δικαστών, διπλωματών και καθηγητών ΑΕΙ). Ας το δούμε στην περίπτωση ενός πτυχιούχου ΔΥ ο οποίος το 2019 βρισκόταν στο 8ο μισθολογικό κλιμάκιο (ΜΚ) και είχε (μικτό) μισθό 1505€ σύμφωνα με το Μισθολόγιο του 2016. Ο ίδιος, το 2025, ανέβηκε λόγω “ωρίμανσης” στο 11ο ΜΚ στο οποίο ο μισθός είχε προβλεφθεί το 2016 να βρίσκεται στα 1682€. Λόγω πληθωρισμού όμως τα 1682€, για να διατηρήσουν την αγοραστική δύναμη του 2016, θα έπρεπε να έχουν γίνει 2029€. Με το μισθολόγιο του 2025 όμως, που θέσπισε η ΝΔ, παίρνει μόλις 1782€ (έναντι των 2029€ που θα έπρεπε να πάρει), δλδ έχει χάσει το 12% της αγοραστικής δύναμης του παλαιού Μισθολογίου. Πρακτικά όλα τα ΜΚ, παρά τις (γλίσχρες) αυξήσεις της περιόδου 2023-25, έχουν απωλέσει ένα ~12% της αγοραστικής τους δύναμης.

Πίνακας 2. Απώλεια αγοραστικής δύναμης μισθού λόγω πληθωρισμού

 

Τι έχει συμβεί όμως και το μισθολογικό κόστος έχει πέσει «μόνο» από το 9,56% του ΑΕΠ στο 8,48% αφού η μείωση της αγοραστικής δύναμης είναι πολύ μεγαλύτερη; Ένα μέρος της απάντησης είναι ότι η κυβέρνηση έχει δώσει μεγαλύτερες αυξήσεις στα Ειδικά Μισθολόγια, στους κατέχοντες θέσεις ευθύνης δλδ τμηματάρχες, διευθυντές, γενικούς διευθυντές (τα σχετικά επιδόματα θέσεων ευθύνης έχουν αυξηθεί κατά ~50% από το 2016) και επιδόματα ή/και πλασματικές υπερωρίες σε διάφορους Φορείς (πχ Ανεξάρτητες Αρχές, Υπ. Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ΔΙΜΕΑ/Υπ. Ανάπτυξης κλπ). Το άλλο μέρος της απάντησης είναι ότι έχει προχωρήσει σε προσλήψεις συμβασιούχων (αναφέρονται ως «μη τακτικό προσωπικό») μεταξύ των οποίων και ανέργους προγραμμάτων του ΟΑΕΔ ώστε να δημιουργήσει πελατειακά δίκτυα για εκλογική εκμετάλλευση. Ουσιαστικά αντί να δώσει αυξήσεις στο ύψος του πληθωρισμού κλέβει από την μεγάλη μάζα των πολιτικών ΔΥ και με τα χρήματα εξαγοράζει ψήφους από τα Ειδικά Μισθολόγια, τους προϊσταμένους (ανέρχονται στα 65 χιλ άτομα) και εξαγοράσιμους φουκαράδες του ΙΤ που τους “απασχολεί” με ολιγόμηνης διάρκειας συμβάσεις εργασίας.

Πίνακας 3. Πληθυσμός ΔΥ, αιρετών και οργάνων διοίκησης

 

►ΠΔΕ και ΤΑΑ

Η δεύτερη προτεραιότητα της κυβέρνησης είναι η επιδότηση των ιδιωτικών επιχειρήσεων μέσω του ΠΔΕ κα του ΤΑΑ για να αυξηθούν οι επενδύσεις της χώρας (ως γνωστόν ο Έλληνας αρέσκεται να παριστάνει τον επενδυτή με τα λεφτά των άλλων) συντηρώντας ένα σταθερά υψηλό έλλειμμα στο άθροισμα ΠΔΕ+ΤΑΑ της τάξης των 5-6 δισ. κάθε χρόνο.  

Με την τακτική αυτή η κυβέρνηση προσπαθεί αφενός να δείξει ότι αυξάνουν οι επενδύσεις στην ελληνική οικονομία και αφετέρου να δώσει ώθηση στην ανάπτυξη. Εναλλακτικά θα μπορούσε να μην έχει έλλειμμα από ΠΔΕ+ΤΑΑ και τα χρήματα αυτά να τα δίνει για να μειώνει την ονομαστική τιμή του δημόσιου χρέους. Συνειδητά όμως δημιουργεί έλλειμμα από ΠΔΕ+ΤΑΑ κρατώντας σταθερή την ονομαστική τιμή του δημόσιου χρέους ώστε, τελικά να συντηρείται μια μεγέθυνση της οικονομίας στο ~2,5% και ταυτοχρόνως να μειώνεται το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ ενώ την ίδια στιγμή εξάγονται τα πρωτογενή πλεονάσματα με τα οποία πληρώνονται οι τόκοι. 

Συμπερασματικά:

Μειώνοντας τους πραγματικούς μισθούς των ΔΥ για να χρηματοδοτηθεί η εξαγορά ψήφων μέσω «μαδουροεπιδομάτων», 

ταυτοχρόνως δημιουργείται (συνειδητά) μικρό δημοσιονομικό έλλειμμα μέσω των ελλειμμάτων σε ΠΔΕ+ΤΑΑ ώστε να συντηρείται 

α) μικρή μόνο αύξηση (ή σταθεροποίηση) της ονομαστικής τιμής του δημοσίου χρέους και 

β) παράλληλη αύξηση του ΑΕΠ και των επενδύσεων ώστε να μειώνεται το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ.

 

►Οι συντάξεις  

Οι συντάξεις είναι άλλο ένα «καυτό» πεδίο του προϋπολογισμού καθώς αποτελεί σημαντικό μέρος των δημόσιων δαπανών. Ταυτοχρόνως όμως οι συνταξιούχοι αποτελούν και μια μεγάλη δεξαμενή ψήφων αφού αποτελούν περίπου το 25% του πληθυσμού και ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό του εκλογικού σώματος. Ας δούμε την εικόνα για το 2019 και για το 2025* (με βάση τα στοιχεία από το Σύστημα συντάξεων Ήλιος).

Έτος	2019	2025	Μεταβολή (%)
Συνταξιούχοι	2.529.331	2.506.490	-0,9%
Κύριες συντάξεις (€)	24.055.939.388	29.048.064.745	20,8%
Επικουρικές συντάξεις (€)	2.567.599.892	3.254.079.156	26,7%
Μερίσματα (€)	478.688.980	594.416.052	24,2%
Σύνολο	27.104.757.591	32.899.066.444	21,4%
Από τον κρατικό π/υ	13.950.000.000	15.521.000.000	11,3%
Ποσοστό συντάξεων στο ΑΕΠ	14,8%	13,3%
Ποσοστό επιχορήγησης συντάξεων % του ΑΕΠ	7,6%	6,3%

*Για το 2025 τα στοιχεία προκύπτουν από τις πραγματοποιήσεις του οκταμήνου Ιανουαρίου-Αυγούστου ενώ συμπληρώνονται από μια προβολή για την περίοδο Σεπτεμβρίου-Δεκεμβρίου.      

Πίνακας 4. Αριθμός συνταξιούχων και συνταξιοδοτικές δαπάνες 2019 και 2025

Και εδώ φαίνεται μείωση του συνταξιοδοτικού κόστους από το 14,8% του ΑΕΠ το 2019 στο 13,3% το 2025 προσεγγίζοντας τον ευρωπαϊκό μ.ο. (~12,5% του ΑΕΠ) με ταυτόχρονη μείωση της επιχορήγησης των συντάξεων από τον προϋπολογισμό ως ποσοστό του ΑΕΠ.     

  

Ας δούμε και στην πράξη πως εκτελέστηκε ο κρατικός προϋπολογισμός το πρώτο εξάμηνο του 2025 και πως η εκτέλεση του υπάκουσε στις προτεραιότητες που περιγράψαμε παραπάνω:

 Πίνακας 5. Εκτέλεση προϋπολογισμού πρώτου εξαμήνου του 2025

 

►Το δημόσιο χρέος

Στην λογική της κυβέρνησης (και προφανώς των δανειστών που την ελέγχουν) φαίνεται πως δεν είναι η μείωση της ονομαστικής τιμής του δημοσίου χρέους αλλά η συντήρηση του σε σταθερά επίπεδα με ταυτόχρονη αύξηση του ΑΕΠ ώστε να μειώνεται ο λόγος χρέους/ΑΕΠ και ταυτοχρόνως να πληρώνονται οι τόκοι.

Εδώ έχουμε δυο παρατηρήσεις.

Η πρώτη είναι ότι η τακτική της συντήρησης του χρέους «έσπασε» την περίοδο του κορονοϊού όπου η κυβέρνηση αναγκάστηκε να δημιουργήσει ελλείμματα τα οποία κάλυψε με εσωτερικό δανεισμό από κρατικά Νομικά Πρόσωπα (αν και με μεθόδους αδιαφανείς που από τότε δεν έχει εξηγήσει επαρκώς).

Η δεύτερη αφορά στην απόκρυψη του συνολικού δημόσιου χρέους καθώς παρουσιάζεται το Χρέος Γενικής Κυβέρνησης το οποίο είναι ουσιαστικά το χρέος προς τους δανειστές του εξωτερικού (Κράτη και ιδιώτες) και τους ιδιώτες δανειστές εσωτερικού ενώ το πραγματικό δημόσιο χρέος είναι το Χρέος Κεντρικής Διοίκησης (είναι αυτό που το 2009 ανερχόταν στα 300 δις και μας έβαλε στα μνημόνια ευρωλιτότητας). Το χρέος αυτό σήμερα ξεπερνά τα 400 δις (το 2019 ανερχόταν στα 356 δις) και μάλιστα δεν έχουν συμπεριληφθεί σε αυτά και οι αναβαλλόμενοι τόκοι (το 2032, οπότε «ξαφνικά» θα εμφανιστούν οι τόκοι αυτοί ως επιπλέον χρέος, αναμένεται να έχουν ανέλθει στα ~25δις).

Με την αναφορά στο χρέος Γενικής Κυβέρνησης –αντί του χρέους Κεντρικής Διοίκησης, όπως γινόταν παλαιά- επιτυγχάνεται και η δημιουργία της εικόνας του «θαύματος» της κυβέρνησης Μητσοτάκη στην διαχείριση του Δημόσιου Χρέους.   

 Εικόνα 4. Χρέος Κεντρικής Διοίκησης 2023 και 2024

 

Εικόνα 5. Χρέος Κεντρικής Διοίκησης vs Χρέος Γενικής Κυβέρνησης (δεν περιλαμβάνεται το χρέος που οφείλεται στους αναβαλλόμενους τόκους) 

 Εικόνα 6. Χρέος Κεντρικής Διοίκησης και Γενικής Κυβέρνησης 2009

Η κυβέρνηση, με την βοήθεια των δανειστών, προσπαθεί να παρουσιάσει μια βολική εικόνα για την ελληνική οικονομία ενώ είναι γνωστό πως με εξαίρεση το πλουσιότερο τμήμα του πληθυσμού οι υπόλοιπος κόσμος τα φέρνει δύσκολα βόλτα στην καθημερινή του ζωή. Ξεκινώντας με βασικές προτεραιότητες την εξυπηρέτηση του χρέους και την αύξηση των εισοδημάτων του κεφαλαίου και τηςανώτερης μεσαίας τάξης οι προϋπολογισμοί της χώρας είναι προσαρμοσμένοι ακριβώς σε αυτές τις δυο προτεραιότητες. Όμως ο κίνδυνος μιας ύφεσης, το σαθρό οικονομικό μοντέλο, η εξάρτηση από τα ευρωπαϊκά Ταμεία, η έλλειψη παραγωγικών επενδύσεων και το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών που επιμένει καθιστούν την «βολική εικόνα» επισφαλή ενόσω η χώρα κατρακυλά σε όλους τους δείκτες σε μια προβληματική ΕΕ που σιγοβράζει μέσα στα προβλήματα της.      

 

Σχετικά:

1. Επικίνδυνες μέρες για το (ελληνικό) Ταμείο Ανάκαμψης και τον Προϋπολογισμό

2. Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας: η ελληνική περίπτωση

3. Δημόσιες επενδύσεις και αναπτυξιακοί κύκλοι

4. Στα 31,3 δισ οι δημόσιες επενδύσεις την διετία 2025-2026

5. Το μεγάλο έλλειμμα των επενδύσεων

6. Λειτουργική ταξινόμηση δημοσίων δαπανών: τι χρηματοδοτεί το ελληνικό κράτος 

 

 

Τα «κλεμμένα»

Θεωρητικά, οι απαιτούμενες επενδύσεις για την κάλυψη αναγκών όπως η αύξηση του σχηματισμού κεφαλαίου μιας χώρας και η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μπορούν να χρηματοδοτηθούν, εφόσον η εθνική αποταμίευση δεν επαρκεί, από τις αποταμιεύσεις των ξένων με εξωτερικό δανεισμό. Στην οικονομική ιστορία υπάρχουν πολλές περιπτώσεις χωρών, οι οποίες διατήρησαν για κάποια χρόνια υψηλούς ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης μέσω του εξωτερικού δανεισμού και η Ελλάδα ήταν μια απ’ αυτές πριν την τελευταία παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση. Όμως καμιά χώρα δεν κατάφερε να διατηρήσει υψηλούς ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης για πολλά χρόνια ενώ έκανε χρήση υπερβολικού δανεισμού από το εξωτερικό. Ειδικότερα στην Ελλάδα, όλες οι χρεοκοπίες ήταν αποτέλεσμα της υπέρμετρης στήριξης από την ξένη αποταμίευση για να χρηματοδοτήσει την ανάπτυξή της.

Σύμφωνα με τη διαδεδομένη αντίληψη ακαδημαϊκών οικονομολόγων, αλλά και πεποίθηση αξιωματούχων του ΔΝΤ, ελλείμματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών που υπερβαίνουν το 4-5% του ΑΕΠ για διάστημα πέραν των 5-6 ετών θεωρούνται υπερβολικά –ιδιαίτερα για χώρες των οποίων το καθαρό εξωτερικό χρέος υπερβαίνει το 50-60% του ΑΕΠ.

Για παράδειγμα, ακόμη και στην περίπτωση των ΗΠΑ με καθαρό εξωτερικό χρέος περίπου 25% του ΑΕΠ όταν τα ελλείμματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών ήταν μεταξύ 5% και 6% του ΑΕΠ την περίοδο 2004-2007, υπήρξαν μελέτες που αμφισβήτησαν τη δυνατότητα χρηματοδότησης της Αμερικανικής οικονομίας αν τα ελλείμματα αυτά δεν περιορίζονταν (Obstfeld and Rogoff 2007) –έκτοτε το έλλειμμα έχει περιορισθεί κατά μέσο όρο σε επίπεδα κάτω από 3% του ΑΕΠ.

Η περίπτωση της Ελλάδας συμβαδίζει απόλυτα με τα ευρήματα των Cavallo et al. (2018), σύμφωνα με τα οποία συνεχή και μεγάλα ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών εκθέτουν τις χώρες στον κίνδυνο απότομης διακοπής της χρηματοδότησης από το εξωτερικό, με συνέπεια την αντιστροφή της αναπτυξιακής τους πορείας.

The Eurobank Research Bulletin, «Η αποταμίευση στην Ελλάδα (ή γιατί δεν αποταμιεύουμε)»